Wednesday, December 15, 2010

Chuon Nath Dictionary




Continue Reading...

Sunday, December 12, 2010

การประเมินจากการปฏิบัติ

การประเมินจากการปฏิบัติ
(Performance Assessment)
ผศ.ดร.ทิวัตถ์ มณีโชติ

ทุกกลุ่มสาระการเรียนรู้สามารถวัดและประเมินโดยการปฏิบัติ (Performance assessment) บางกลุ่มสาระการเรียนรู้สามารถวัดและประเมินโดยการปฏิบัติได้เกือบทั้งหมด หรือเกือบทุกมาตรฐานการเรียนรู้หรือผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง การวัดและประเมินจากการปฏิบัติมีข้อดี คือ สามารถวัดและประเมินผู้เรียนได้ตรงสภาพความเป็นจริง (Authentic Assessment) กล่าวคือ ถ้าผู้เรียนสามารถปฏิบัติได้แสดงว่ามีความรู้ความสามารถหรือมีการเรียนรู้เรื่องนั้นแล้ว อย่างไรก็ดีการวัดและประเมินจากการปฏิบัติมีข้อจำกัดมากมาย เช่น สร้างแบบทดสอบและเกณฑ์ที่มีคุณภาพยาก สอบผู้เรียนจำนวนน้อย การสอบแต่ละครั้ง/แต่ละคนใช้เวลามาก เป็นต้น แต่การวัดและประเมินจากการปฏิบัติมีความสำคัญ โดยเฉพาะการวัดและประเมินทักษะ (Psychomotor Domain) ด้วยเหตุนี้ กระทรวงศึกษาธิการจึงกำหนดแนวทางการวัดและประเมินผลการเรียนตามหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน โดยเสนอวิธีการวัดและประเมินผลจากการปฏิบัติ ให้ผู้สอนมอบหมายงานหรือกิจกรรม (Tasks) ให้นักเรียนปฏิบัติ และให้มีการกำหนดเกณฑ์การให้คะแนน (Rubrics) รายละเอียดดังนี้
ลักษณะของงานที่ให้นักเรียนปฏิบัติ
งานที่ให้นักเรียนปฏิบัติ ควรมีลักษณะดังนี้ (Mc Millan, 2001 : 210 – 215)
1. บูรณาการระหว่างเนื้อหากับทักษะที่สำคัญ (essential skills)
2. เป็นงานที่มีอยู่จริง (authentic)
3. สามารถประเมินผลการเรียนรู้ได้หลายด้าน (to assess multiple learning targets)
4. สามารถช่วยให้นักเรียนทำได้สำเร็จ ( can help students succeed )
5. เป็นงานที่มีความยืดหยุ่น (feasible)
6. สามารถทำได้หลายวิธี (multiple solutions)
7. มีความชัดเจน (clear)
8. เป็นงานที่ท้าทายและเร้าใจให้นักเรียนทำ (be challenging and stimulating to students)
9. มีเกณฑ์การให้คะแนน (scoring criteria) ที่ชัดเจน
10. ระบุเงื่อนไขความสำเร็จของงานอย่างชัดเจน (Constraints for completing the task)
นอกจากนี้ กรมวิชาการ (กรมวิชาการ, 2544 : 67 - 68) ได้เสนอ ชนิดของงาน (Performance task) หรือกิจกรรมที่ให้นักเรียนได้ปฏิบัติ จำแนกได้เป็น 12 ประเภท ดังนี้
1. งานที่ให้เปรียบเทียบกัน (Comparison task) เป็นงานที่ให้นักเรียนเปรียบเทียบสถานที่ คน หรือสิ่งของตั้งแต่ 2 สิ่งหรือมากกว่า เช่น เปรียบเทียบความแตกต่างของการใช้ปุ๋ยหมักและปุ๋ยเคมี เปรียบเทียบตัวเอกของเรื่อง 2 เรื่อง ที่นักเรียนได้อ่าน เป็นต้น
2. งานที่ให้จำแนก (Classification task) เป็นงานที่ให้นักเรียนจำแนก หรือจัดประเภท คน สถานที่ หรือสิ่งของ เช่น ให้นักเรียนจัดกลุ่มของสัตว์ตามถิ่นที่อยู่ จัดกลุ่มของพืชใบเลี้ยงเดี่ยว เป็นต้น
3. งานการจัดวางตำแหน่ง (Position support task) เป็นงานที่ให้นักเรียนจัดวางตำแหน่งของบุคคล หรือการออกคำสั่ง แล้วให้เหตุผลเพื่อปกป้องตำแหน่งนั้น เช่น ให้นักเรียนจัดวางตำแหน่งของเพื่อนตามลำดับความรับผิดชอบ (พร้อมเหตุผลประกอบความเหมาะสมของคนในตำแหน่งนั้นๆ ) จัดเรียงลำดับของหัวหน้าพรรคการเมืองที่จะได้เป็นนายกรัฐมนตรี (พร้อมเหตุผลประกอบ)
4. งานการนำไปใช้ (Application task) เป็นงานที่ให้นักเรียนนำความรู้ไปใช้ในสถานการณ์ใหม่ เช่น ให้นักเรียนเขียนเรื่องสั้นโดยให้นักเรียนอ่านเรื่องสั้นหลาย ๆ เรื่อง ให้หาประเด็นที่เป็นตัวร่วมของเรื่องสั้น แล้วนำความรู้ไปใช้เขียนเรื่องสั้นด้วยตนเอง เป็นต้น
5. งานจากการวิเคราะห์ (Analyzing perspective task) เป็นงานที่ให้นักเรียนวิเคราะห์มุมมองที่ต่างกัน 2 - 3 มุมมอง แล้วให้นักเรียนเลือกมุมมองเพื่อแสดงความคิดเห็น สนับสนุน เช่น ให้นักเรียนวิเคราะห์มุมมองของการอนุรักษ์ธรรมชาติ สิ่งแวดล้อมกับสาเหตุของการทำลายป่าของเมืองไทย เป็นต้น
6. งานการตัดสินใจ (Decision making task) เป็นงานที่ให้นักเรียนต้องบอกองค์ประกอบหรือปัจจัยที่เป็นสาเหตุของการตัดสินใจ เช่น ให้นักเรียนบอกถึงปัจจัยที่ทำให้นักเรียนเลือกการทดสอบความหวานของลำไยโดยใช้หลักการออสโมซิส เป็นต้น
7. งานมุมมองทางด้านประวัติศาสตร์ (Historical perspective task) เป็นงานที่ให้นักเรียนพิจารณาทฤษฎีอื่นๆ นำมาตอบคำถามพื้นฐานด้านประวัติศาสตร์ เช่น ให้นักเรียนพิจารณาทฤษฎีที่จะอธิบายว่าทำไม และอย่างไรที่ไดโนเสาร์สูญพันธ์ เป็นต้น
8. งานพยากรณ์ (Predictive task) เป็นงานที่ให้นักเรียนพยากรณ์ว่าอะไรเกิดขึ้นในอนาคต เช่น ให้นักเรียนทายว่าถ้าโยนเหรียญ 10 ครั้ง จะออกหัวหรือก้อยมากกว่ากัน เป็นต้น
9. งานแก้ปัญหา (Problem solving task) เป็นงานที่ให้นักเรียนหาวิธีการแก้ปัญหา เช่น ให้นักเรียนออกแบบผังวงจรไฟฟ้า ในห้องทำงาน ซึ่งมีหลอดไฟ 3 หลอด พัดลมติดเพดาน 1 ตัว เป็นต้น
10. งานทดลอง (Experimental task) เป็นงานที่ให้นักเรียนทดลองเพื่อทดสอบสมมติฐาน เช่น ให้นักเรียนทดลองเพื่อพิสูจน์ว่าพืชจะเติบโตได้ดีในที่มืดหรือที่มีแสงแดด เป็นต้น
11. งานคิดค้น (Invention task) เป็นงานที่ให้นักเรียนสร้างสิ่งใหม่ขึ้น เช่น ให้นักเรียนสร้างครีมกันแดดจากสมุนไพร สร้างเครื่องบินเล็กจากวัสดุที่หาได้ในท้องถิ่นและมีราคาถูก เป็นต้น
12. งานค้นหาข้อบกพร่อง (Error identification task) เป็นงานที่ให้นักเรียนระบุข้อบกพร่องหรือข้อผิดพลาด เช่น ให้ตำรวจเล่าการปฏิบัติงานของเขาให้นักเรียนฟัง และให้นักเรียนได้ดูการปฏิบัติงานของตำรวจจากโทรทัศน์ แล้วให้หาดูว่ามีสิ่งใดบ้างที่ตำรวจปฏิบัติในโทรทัศน์ที่ไม่เหมือนกับสิ่งที่ตำรวจจริงๆ ปฏิบัติ (ที่เล่ามา) เป็นต้น

เกณฑ์การประเมินงานที่ให้ผู้เรียนปฏิบัติ (Criteria for performance tasks)
เกณฑ์ในการประเมินงานที่ให้ผู้เรียนปฏิบัติ มีดังนี้ (McMillan, 2001 : 211)
1. ความสำคัญ (Essential) : งานต้องมีอยู่ในหลักสูตร และ เป็นตัวแทนของ
ความคิดที่ยิ่งใหญ่ (big idea)
2. สภาพจริง (Authentic) : งานต้องใช้กระบวนการปฏิบัติที่เหมาะสม และ
นักเรียนพอใจกับงานนั้นด้วย
3. คุณค่า (Rich) : งานต้องมีคุณค่า สามารถนำไปใช้หรือแก้ปัญหาอื่นๆ
ได้ด้วย และมีความเป็นไปได้หลายอย่าง
4. น่าสนใจ (Engaging) : เป็นงานที่ผู้เรียนอยากทำ และรู้สึกชื่นชมงานนั้น
5. ได้ปฏิบัติ (Active) : นักเรียนเป็นผู้ปฏิบัติตัดสินใจ ได้มีปฏิสัมพันธ์กับคนอื่น
และได้หาวิธีการสร้าง และ ใช้ความเข้าใจเป็นอย่างมาก
6. เป็นไปได้ (Feasible) : งานต้องสามารถทำเสร็จในเวลาที่กำหนดให้ในโรงเรียน
หรือบ้าน นักเรียนสามารถทำได้ และมีความปลอดภัย
7. ใช้ดุลพินิจ (Equitable) : งานต้องพัฒนาความคิดหลายอย่าง และ ส่งเสริมเจตคติ
ทางบวก
8. เปิดกว้าง (Open) : งานเป็นสิ่งที่มากกว่าการหาคำตอบที่ถูก 1 คำตอบ
ใช้วิธีการหลายวิธี และมีวิธีที่จะสร้างได้สำหรับ
นักเรียนทุกคน
ประเภทของการทดสอบภาคปฏิบัติ (Type of performance tests)
การทดสอบภาคปฏิบัติ เป็นการวัดทักษะความสามารถของคน โดยการวัดจะเน้นวิธีการ
(process) และ ผลผลิต (product) โดยการวัดมี 5 ลักษณะ ดังนี้
1. การปฏิบัติงานโดยข้อเขียน ( Paper and pencil performance)
2. การระบุชื่อและกระบวนการปฏิบัติ (Identification test)
3. การสร้างสถานการณ์จำลอง (Simulated performance)
4. การกำหนดงาน (Work sample)
5. การทดสอบจากสถานการณ์จริง (Authentic performance)


1. การทดสอบภาคปฏิบัติงานด้วยข้อเขียน ( Paper and pencil performance)
การทดสอบภาคปฏิบัติในลักษณะนี้ จะแตกต่างจากการทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน โดยการทดสอบภาคปฏิบัตินี้เน้นในการประยุกต์ความรู้และทักษะ ที่เรียนมา มาประยุกต์กับสถานการณ์ใหม่ ลักษณะของการทดสอบนั้นจะให้นักเรียนได้มีการวางแผน การเสนอโครงการ แต่ยังไม่ได้ปฏิบัติจริง ตัวอย่างงานที่ให้ทำ เช่น จงสร้างแบบบ้านประหยัดพลังงาน จงเขียนวงจรไฟฟ้าบนกระดาษ จงสร้างแผนที่การท่องเที่ยวของจังหวัด จงสร้างแบบตรวจสอบรายการ (Checklist) สำหรับประเมินการอ่านของตนเอง เป็นต้น การประเมินควรใช้ประเภทแยกเป็นด้าน ๆ (Trait-analytic) โดยพิจารณาองค์ประกอบต่าง ๆ เช่น ความรอบรู้เกี่ยวกับงาน ความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ แผนการดำเนินการ (กระบวนการและยุทธวิธีและการส่งงานตรงเวลา เป็นต้น

2. การทดสอบภาคปฏิบัติโดยให้ระบุชื่อ (Identification test)
เป็นการทดสอบที่ให้ระบุชื่อ เครื่องมือ หรือชิ้นส่วนของอุปกรณ์ต่างๆ พร้อมทั้ง ระบุหน้าที่ของสิ่งเหล่านี้ด้วย รวมทั้งความสามารถในการใช้และเลือกใช้เครื่องมือให้เหมาะสมกับงานเช่น ให้ฟังเสียงดนตรีแล้วตอบว่าเป็นเครื่องดนตรีประเภทใด และ เป็นเสียงโน้ตตัวใด ถ้าหลอดไฟฟ้า (ฟลูออเรสเซนต์) ไม่ติด มีสาเหตุมาจากอะไร และให้ระบุถึงเครื่องมือ วัสดุอุปกรณ์ที่จะใช้ในการซ่อมแซมด้วย ให้นักเรียนฟังเสียงการทำงานของเครื่องจักรกลหรือเครื่องยนต์ที่ชำรุด แล้วให้ระบุส่วนที่ชำรุดของเครื่องจักรกลนั้น พร้อมทั้งระบุกระบวนการซ่อมบำรุงด้วย ให้บอกชื่อของชิ้นส่วนหรือสิ่งที่เห็นจากกล้องจุลทัศน์ ให้บอกชื่อสารเคมีที่อยู่ในหลอดทดลองพร้อมทั้งบอกสมบัติของสารด้วย ให้บอกถึงกระบวนการแก้ปัญหาโจทย์คณิตศาสตร์ เป็นต้น เกณฑ์การให้คะแนนควรเป็น 0 - 1 คือ ตอบถูกหรือปฏิบัติได้ ได้ 1 คะแนน แต่ถ้าตอบผิด หรือปฏิบัติผิด ได้ 0 คะแนน

3. การทดสอบภาคปฏิบัติจากสถานการณ์จำลอง (Simulated performance)
การทดสอบแบบนี้ เนื่องจากไม่สามารถที่จะนำผู้เรียนไปทดสอบภาคปฏิบัติกับสถานการณ์จริงใด้ อาจจะเนื่องจากมีอันตราย มีเวลาจำกัด มีเครื่องมือหรืออุปกรณ์จำกัด เป็นต้น จำเป็นต้องกำหนดสถานการณ์ขึ้นมาให้คลายคลึงกับสภาพความเป็นจริงมากที่สุด เช่น การฝึกขับรถยนต์จากจอภาพ การฝึกโดร่มจากหอ การฝึกขับเครื่องบินจากคอมพิวเตอร์ สำหรับการประเมินการฝึกทักษะจากสถานการณ์จำลองนั้น ควรประเมินทั้งกระบวนการ (Process) และผลงาน (Product) โดยประเมินจากการเตรียมอุปกรณ์ (ถ้าผู้สอบต้องเตรียมมาเอง) กระบวนการทำงานทั้งการใช้และการวางและเก็บเครื่องมือได้ถูกที่ในขณะปฏิบัติงาน ผลงานเสร็จและเป็นไปตามที่กำหนดหรือไม่ และการให้ความร่วมมือในการปฏิบัติงานกลุ่ม การจัดเก็บ บำรุงรักษา และทำความสะอาดเครื่องมือและสถานที่ปฏิบัติงาน

4. การทดสอบจากตัวอย่างงาน ( Work sample performance)
เป็นการทดสอบการปฏิบัติจากตัวอย่างงาน หรือสถานการณ์จริงที่ครูต้องคอยกำกับดูแลเช่น การขับรถบนถนนโดยมีครูนั่งประกบ การให้ผู้เรียนสร้างเก้าอี้ 1 ตัวโดยใช้วัสดุอุปกรณ์ตามที่กำหนดและสร้างตามขนาดที่กำหนดให้ การทดลองทางวิทยาศาสตร์ การปฏิบัติงานในวิชาชีพขั้นต้น เช่น งานประดิษฐ์ งานเกษตร งานบ้าน เป็นต้น ในการประเมินผลนั้น ควรประเมินทั้งวิธีการ (Process) และผลงาน (Product) รวมทั้ง การจัดเตรียมอุปกรณ์ และ ลักษณะนิสัยการทำงาน ด้วย

5. การทดสอบจากสถานการณ์จริง (Authentic Performance)
เป็นการให้ผู้เรียนได้ปฏิบัติงานจากสภาพจริง หรือคล้ายจริงมากที่สุด เพื่อต้องการให้ผู้เรียนได้มีทักษะในการปฏิบัติ ให้เกิดการเรียนรู้ที่ยั่งยืน และสามารสร้างองค์ความรู้ด้วยตนเอง สามารพพัฒนาชีวิตของตนเองได้ และนำไปใช้ในชีวิตประจำวันได้ โดยสิ่งที่ควรเน้น คือ การได้มีโอกาสเลือกแนวทางปฏิบัติด้วยตนเอง ผู้เรียนมีการประยุกต์ความรู้มาใช้ในการปฏิบัติงาน โดยอาจจะประยุกต์ใช้ความรู้ตรง ๆ (use knowledge) ปรับปรุงบ้างเล็กน้อย (apply knowledge) หรือ ปรับแต่งและพัฒนาระบบ (Enhance knowledge) การประเมินการปฏิบัติงานจากสภาพจริง ควรประเมินกระบวนการทำงาน ผลงาน และลักษณะนิสัย ตลอดจนคุณธรรมในการปฏิบัติงาน

วิธีการสร้างเครื่องมือวัดภาคปฏิบัติ
การสร้างเครื่องมือวัดภาคปฏิบัติ มีขั้นตอนในการสร้างดังนี้
1. วิเคราะห์สาระการเรียนรู้ และจุดประสงค์การเรียนรู้ที่คาดหวัง
ผู้สอนต้องวิเคราะห์สาระ และมาตรฐานการเรียนรู้ จากหลักสูตร เพื่อกำหนดผลการเรียนรู้ที่คาดหวังหรือจุดประสงค์การเรียนรู้ ซึ่งจะนำไปสู่การสร้างเครื่องมือวัด เช่น
กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี ประกอบด้วย
สาระที่ 1 การดำรงชีวิตและครอบครัว เป็นสาระที่เกี่ยวกับการทำงานในชีวิตประจำวันในระดับครอบครัว ชุมชน และสังคม ว่าด้วยงานบ้าน งานเกษตร งานช่าง งานประดิษฐ์ และงานธุรกิจ
สาระที่ 2 การอาชีพ เป็นสาระเกี่ยวกับหลักการ คุณค่า ประโยชน์ของการประกอบอาชีพสุจริต ตลอดจนการเห็นแนวทางในการประกอบอาชีพ ฯลฯ
จากการวิเคราะห์สาระและมาตรฐานเรียนรู้ของกลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี จะพบว่า สามารถเขียนเป็นผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง เช่น
1. เพื่อให้นักเรียนเข้าใจ มีทักษะ มีจิตสำนึกในการใช้พลังงาน ทรัพยากรและสิ่งแวดล้อม
2. เพื่อให้นักเรียนสามารถทำงานบ้าน เช่น การรักษาความสะอาดบ้าน การซักผ้า ฯลฯ
3. เพื่อให้นักเรียนสามารถทำงานเกษตร เช่น ปลูกฝักสวนครัวปลอดสารพิษ ฯลฯ
4. เพื่อให้นักเรียนมีเจตคติที่ดีต่อการทำงานและต่องาน ฯลฯ
กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ
สาระที่ 1 ทัศนศิลป์
สาระที่ 2 ดนตรี
สาระที่ 3 นาฏศิลป์
มาตรฐานการเรียนรู้สารที่ 1 (ทัศนศิลป์)
มาตรฐาน ศ 1.1 สร้างสรรค์งานทัศนศิลป์ตามจิตนาการ และความคิดสร้างสรรค์
วิเคราะห์ วิพากษ์วิจารณ์คุณค่างานทัศนศิลป์ ถ่ายทอดความรู้สึก ความคิดต่องานศิลปะอย่างอิสระ ชื่นชม และประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน
จากการวิเคราะห์สาระและมาตรฐานเรียนรู้ของกลุ่มศิลปะ จะพบว่า สามารถเขียนเป็นผลการเรียนรู้ที่คาดหวังได้ เช่น
1. เพื่อให้นักเรียนสามารถสร้างงานทัศนศิลป์ตามจิตนาการ และความคิดสร้างสรรค์ เช่น การวาดภาพลายเส้น ภาพสีน้ำ ภาพสีน้ำมัน การปั้น การจัดสวนถาดขนาดเล็ก ฯลฯ
2. เพื่อให้นักเรียนสามารถวิเคราะห์ วิพากษ์วิจารณ์คุณค่างานทัศนศิลป์ และ ถ่ายทอดความรู้สึก ความคิดต่องานศิลปะอย่างอิสระได้
3. เพื่อให้นักเรียนสามารถนำศิลปะไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันได้ ฯลฯ
กรณีที่สถานศึกษาหรือครูได้กำหนดผลการเรียนรู้ที่คาดหวังไว้แล้ว อาจจะดำเนินการสร้างเครื่องมือวัดภาคปฏิบัติในขั้นตอนต่อไปได้ แต่ต้องพิจารณาด้วยว่าผลการเรียนรู้ที่คาดหวังที่กำหนดไว้ สามารถกำหนดเป็นจุดประสงค์การเรียนรู้ย่อยและนำไปสู่การวัดภาคปฏิบัติได้อีกหรือไม่ ถ้าสามารถวัดได้ ขั้นตอนนี้สามารถปรับเปลี่ยนการดำเนินการให้เหมาะสมได้

2. เลือกจุดประสงค์ที่สามารถสร้างเครื่องมือวัดภาคปฏิบัติ
พิจารณาจุดประสงค์หรือผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง ว่าข้อใด หรือส่วนใดบ้าง ที่สามารถสร้างเครื่องมือวัดภาคปฏิบัติได้ ในที่นี้พบว่า กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยีผลการเรียนรู้ที่คาดหวังข้อ 2 และ 3 สามารถสร้างได้ ส่วนกลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ ผลการเรียนรู้ที่คาดหวังข้อ 1 และ 2 สามารถสร้างได้

3. กำหนดรูปแบบของเครื่องมือวัดภาคปฏิบัติ
เครื่องมือที่ใช้ในการวัดภาคปฏิบัติ มีหลายประเภท ได้แก่ การตรวจสอบรายการ (Checklist) แบบมาตราวัดประมาณค่า (Rating scale) แบบสังเกต (Observations) การจัดอันดับ (Ranking) การรายงานตนเอง (Self report) ฯลฯ พิจารณาเครื่องมือให้เหมาะสมกับงานที่ให้ปฏิบัติ เช่นงานบ้าน นักเรียนต้องไปปฏิบัติที่บ้าน ดังนั้น เครื่องมือที่เหมาะสมควรเป็น แบบรายงานตนเอง งานปลูกผักสวนครัวปลอดสารพิษอาจใช้แบบสังเกต หรือ แบบตรวจสอบรายการ งานจัดสวนถาดขนาดเล็ก อาจใช้แบบตรวจสอบรายการหรือมาตราวัดประมาณค่า เป็นต้น
4. สร้างเครื่องมือวัดภาคปฏิบัติ
ในการสร้างเครื่องมือวัดภาคปฏิบัตินั้น ต้องสร้างแบบที่ได้เลือกไว้ในข้อ 3 พร้อมทั้งกำหนดเกณฑ์การให้คะแนนและเกณฑ์การประเมินด้วย โดยอาจจะใช้เกณฑ์การให้คะแนนแบบภาพรวมหรือแบบแยกเป็นด้านๆ ก็ได้ ตัวอย่างที่ยกมานี้ เป็นการให้คะแนนแบบแยกเป็นด้านๆ





จากแบบทดสอบนี้ ครูหรือผู้ดำเนินการสอบต้องเตรียมพื้นที่ ที่ให้นักเรียนทำความสะอาดที่มีพื้นที่เท่าๆ กัน มีความสกปรกพอๆ กัน นอกจากนี้ต้องเตรียมอุปกรณ์ให้ครบรวมทั้งอุปกรณ์ที่ให้นักเรียนเลือกใช้ตามเกณฑ์การให้คะแนนทุกระดับ

แบบบันทึกคะแนนการวัดภาคปฏิบัติ
กลุ่มสาระการเรียนรู้ การงานอาชีพและเทคโนโลยี มาตรฐานการเรียนรู้…….....
ผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง ข้อ ...................ระดับชั้น…………………….

หัวข้อประเมิน



ขื่อ – สกุล การเลือกใช้อุปกรณ์ ขั้นตอนการทำ
ความสะอาด การใช้เวลา การทำความสะอาดและเก็บรักษาอุปกรณ์ ผลงาน รวม สรุปการประเมิน
1…………………………....
2……………………………
3…………………………....
ฯลฯ ……
……
……
……
……
……
……
……
……
……
……
……
……
……
……
………
………
………
.........
..........
.........


เกณฑ์การให้คะแนนและการประเมิน
1. หัวข้อการประเมิน พิจารณาจาก
1.1 การเลือกใช้อุปกรณ์
1.2 ขั้นตอนการทำความสะอาด
1.3 การใช้เวลา
1.4 การทำความสะอาดและการเก็บรักษาอุปกรณ์
1.5 ผลงาน
2. เกณฑ์การให้คะแนน
ผู้ประเมินสังเกตการณ์ปฏิบัติของผู้ถูกประเมิน แล้วให้คะแนนแต่ละหัวข้อเป็น 3 ระดับ ดังนี้
2.1 การเลือกใช้อุปกรณ์
ระดับ 3 เลือกใช้อุปกรณ์ได้ครบและเหมาะสม
อุปกรณ์ครบ คือ ไม้กวาด ภาชนะใส่น้ำ และ ผ้าขี้ริ้ว
สำหรับความเหมาะสมพิจารณาจาก
ไม้กวาด พิจารณาควบคู่กับพื้นที่ที่ทำความสะอาด เช่นพื้นไม้ใช้
ไม้กวาดชนิดอ่อน พื้นปูนใช้ไม้กวาดชนิดอ่อน หรือไม้กวาด
ทางมะพร้าว ทั้งนี้ให้พิจารณาถึงคุณภาพของไม้กวาดด้วย
ภาชนะใส่น้ำ เหมาะสม (เช่น ถังน้ำ กะละมัง) ขนาดไม่ใหญ่หรือ
เล็กเกินไป ไม่รั่ว
ผ้าขี้ริ้ว นุ่ม ซับน้ำได้ดี สะอาด ไม่เปื่อยยุ่ย
ระดับ 2 เลือกใช้ไม่ครบ 1 อย่าง หรือครบแต่ไม่เหมาะสม 1 อย่าง
ระดับ 1 เลือกใช้ไม่ครบ 2 อย่าง หรือครบแต่ไม่เหมาะสม 2 อย่างขึ้นไป
2.2 ขั้นตอนการทำความสะอาด
ระดับ 3 ทำครบและถูกต้องทุกขั้นตอน ดังนี้
1) กวาด โดยคำนึงถึงทิศทางลม
2) ถู เป็นช่อง ไม่ถูเป็นทางยาว คำนึงถึงทิศทาง และมีการ
ทำความสะอาดผ้าขี้ริ้วอยู่เสมอ ผ้าไม่เปียกจนเกินไป
3) กวาดหรือถูซ้ำ กรณีหรือบริเวณที่ไม่สะอาด
ระดับ 2 ทำครบแต่ไม่ถูกต้อง 1 ขั้นตอน
ระดับ 1 ทำไม่ครบ 1 ขั้นตอน หรือ ครบแต่ไม่ถูกต้อง 2 ขั้นตอน
2.3 การใช้เวลา
ระดับ 3 ใช้เวลาไม่เกิน 10 นาที
ระดับ 2 ใช้เวลา 11-13 นาที
ระดับ 1 ใช้เวลามากกว่า 13 นาที
2.4 การทำความสะอาดและเก็บรักษาอุปกรณ์
ระดับ 3 การทำความสะอาดและเก็บรักษาอุปกรณ์ครบและถูกต้อง ดังนี้
เก็บไม้กวาดในที่เก็บและถูกวิธี ผ้าขี้ริ้วซักจนสะอาด บิดให้แห้ง
และตากบนราว ภาชนะล้างและคว่ำไว้ในที่เหมาะสม
ระดับ 2 การทำความสะอาดและเก็บรักษาอุปกรณ์ครบแต่ไม่ถูกต้อง
1 รายการ
ระดับ 1 การทำความสะอาดและเก็บรักษาอุปกรณ์ไม่ครบ 1 รายการ หรือครบแต่ไม่ถูกต้อง 2 รายการ -
2.5 ผลงาน
ระดับ 3 สะอาด แห้ง และปราศจากฝุ่นและเศษขยะ
ระดับ 2 สะอาด และปราศจากฝุ่นและเศษขยะ แต่เปียก หรือสะอาด
และแห้ง แต่มีฝุ่นหรือเศษขยะ 1 จุด
ระดับ 1 มีฝุ่นหรือเศษขยะมากกว่า 1 จุด
3. เกณฑ์การประเมิน
ระดับดี ได้คะแนนรวมระหว่าง 13 – 15 คะแนน
ระดับพอใช้ ได้คะแนนรวมระหว่าง 10 – 12 คะแนน
ระดับปรับปรุง ได้คะแนนรวมไม่ถึง 10 คะแนน

5. หาคุณภาพของเครื่องมือวัดภาคปฏิบัติ
การหาคุณภาพของเครื่องมือวัดภาคปฏิบัติ มีวิธีการปฏิบัติ ดังนี้
1. หาความตรง (Validity) โดยให้ผู้เชี่ยวชาญด้านวัดผลการศึกษาและเนื้อหาวิชา พิจารณาความเหมาะสมของเครื่องมือ และเกณฑ์ แล้วนำมาปรับปรุง แก้ไขให้เหมาะสม
2. หาความเที่ยง (Reliability) หลังจากที่ได้ปรับปรุงเครื่องมือตามคำแนะนำของผู้เชี่ยวชาญแล้ว นำเครื่องมือไปทดลองใช้กับนักเรียนหลายๆ ครั้ง โดยครูผู้สอนและผู้เชี่ยวชาญสังเกตให้คะแนนตามเกณฑ์ที่กำหนด แล้วหาค่าความเที่ยงของผู้ประเมิน (Interrater Reliability)
3. ปรับปรุงแก้ไขให้เหมาะสม บางครั้งอาจจะต้องทำตามข้อ 1 และ 2 อีกหลายครั้ง

6. จัดพิมพ์เครื่องมือและคู่มือฉบับสมบูรณ์
พิมพ์เครื่องมือวัดภาคปฏิบัติเป็นรูปเล่ม พร้อมทั้งมีคู่มืออธิบายวิธีการใช้ให้ชัดเจน วิธีการเขียนคู่มือการใช้เครื่องมือวัดภาคปฏิบัติแบ่งออกเป็น 2 ส่วน คือ
ส่วนที่ 1 คำชี้แจง ประกอบด้วย สิ่งที่จะประเมิน จุดประสงค์การเรียนรู้
คำอธิบายทั่วไป - หลักการ ขอบเขต คำสั่ง วิธีใช้ เวลาในการสอบ วิธีดำเนินการสอบ
- การเตรียมปกรณ์ สถานที่ ครู นักเรียน ฯลฯ
การดำเนินการสอบ - วิธีการสอบ
การประเมิน - การให้คะแนน สรุป แปลผล บันทึกผลการประเมิน
การรายงานผล และข้อเสนอแนะ - สรุปผล และเสนอแนะ
ส่วนที่ 2 เครื่องมือวัด คำสั่ง และแบบบันทึกผลการให้คะแนนและผลการปฏิบัติ


“ การวัดและประเมินผลการเรียนรู้”





http://www.google.co.th/search?q=%E0%B8%88%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%9C%E0%B8%A5%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%84%E0%B9%89%E0%B8%99%E0%B8%AB%E0%B8%B2%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%93&hl=th&prmd=iv&ei=fJoFTZ_JE4e8rAe4n4yRDw&start=10&sa=N







การวัดและประเมินผลการเรียนรู้ในชั้นเรียน

“ การวัดและประเมินผลการเรียนรู้ในชั้นเรียน ตามหลักสูตรแกนกลาง การศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551”







http://www.google.co.th/search?hl=th&q=%E0%B8%88%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%9C%E0%B8%A5%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%84%E0%B9%89%E0%B8%99%E0%B8%AB%E0%B8%B2%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%93&aq=f&aqi=&aql=&oq=&gs_rfai=
Continue Reading...

សេចក្តី​ថ្លែង​ជា​សកល​នៃ​សិទ្ធិមនុស្ស​

“ សូម​ចុច​លើ​រូប​សញ្ញា​ខាង​ក្រោម​ដើម្បី​ចូល​ទៅ​កាន់​អត្ថបទ”







“ សូម​ចុច​លើ​រូប​សញ្ញា​ខាង​ក្រោម​ដើម្បី​ចូល​ទៅ​កាន់​អត្ថបទ”




http://varychin.com/category/%E1%9E%85%E1%9F%92%E1%9E%94%E1%9E%B6%E1%9E%94%E1%9F%8B%E2%80%8B%E1%9E%95%E1%9F%92%E1%9E%9F%E1%9F%81%E1%9E%84%E2%80%8B%E1%9F%97/
Continue Reading...

Thành công (tiếp)

Thất bại không phải là vấp ngã mà là cứ nằm lì sau khi ngã

M.A.Carrera



Tôi không biết chìa khóa của thành công là gì, nhưng tôi biết chìa khóa của thất bại là cố gắng làm vừa lòng mọi người

Bill Cosby



Khi nhắm một mục tiêu, đừng nhắm thấp hơn khả năng của bạn. ít người đạt được mục tiêu cao hơn mục tiêu họ nhắm ra

Patricia Harris



Chúng ta đừng phí cuộc đời trong việc đi tìm phương tiện. Kế hoạch ít mà hành động nhiều thì tốt hơn

William Channing



Thay đổi làm cho người ta khá hơn; nhưng muốn hoàn thiện phải thay đổi hoài ( thường xuyên )

W. Churchill



Ai càng hiểu biết nhiều càng thấy quý thời giờ.

W. Gơt



Không ai tán thưởng một cây đang trổ hoa

Harold Philips



Người nào đó không dám làm gì hết, đừng hy vọng gì cả

Schillet



Đừng đánh mất gì của quá khứ, vì với quá khứ người ta xây dựng tương lai

Anatole France



Một cách hay nhất để thành công trên đời là: Khởi sự làm những gì mình thường khuyên bảo người khác

A. Linoln



Nhiều người nhận được lời khuyên song chỉ có những người khôn ngoan mới sử dụng được lời khuyên đó

Syrus



Sự sung sướng lớn ở đời là làm được cái mà mọi người bảo rằng bạn không thể làm được

Oantơ Ba-giơ-ho



Người muốn đi thì số phận dẫn đi

Người không muốn đi thì số phận kéo lê

Ngạn ngữ Latin



Cuộc đời ngắn ngủi không cho phép ta hy vọng quá xa

Ngạn ngữ Latin



Những cây mạnh nhất, cao nhất mọc trên những mảnh đất cằn cỗi nhất

J. Holan



Đừng đợi cơ hội thuận tiện mà phải biết tạo ra nó

O.S.Macđen



Biết lo toan chu đáo công việc nhỏ mọn với tầm mắt xa rộng, đó là bí quyết để mưu đồ đại sự

Lã Đông Lai



Cần nhớ là chúng ta tồn tại để làm gì và chúng ta đang cố đạt tới cái gì

Gie-xin-ski



Sẽ không có sự nghiệp lớn nếu không có thử thách lớn

Vontaire



Bông hoa càng vươn cao về phía mặt trời thì rễ của nó càng ăn sâu vào lòng đất

F. Grim



Trong đời có một điều tệ hại hơn thất bại là không dám thực hiện

Rudơven



Vinh quang nhất không phải là không bao giờ ngã mà là biết đứng dậy sau mỗi lần ngã



Động não và đi trước thời gian, đó là bí quyết thành công của tôi

Bill Gates



Không tự tin là nguyên nhân gây ra tất cả thất bại

Bôuvi





Đàm luận làm giàu kiến thức, nhưng sự đơn độc lại là trường học của tài năng

Cibbone



Đừng bao giờ than vãn trước một việc đã rồi, nhìn thẳng vào vấn đề và tự hỏi mình có thể làm được gì



Chỉ có những người bỏ lỡ cơ hội chứ không có những người không có cơ hội

La Beaumelle



Con đường hay nhất để thoát khỏi gian khó là đi xuyên qua nó

Anonymous



Đừng hoãn lại một việc gì về sau, bởi vì về sau bạn cũng không gặp dễ dàng hơn

Jăngpon



Hễ bạn biết tìm nhu cầu của thiên hạ và giúp họ thỏa mãn được thì bạn thành công

F.Benger



Cuộc sống như một cuốn sách. Kẻ điên rồ giở qua nhanh chóng. Người khôn ngoan vừa đọc vừa suy nghĩ vì biết rằng mình chỉ được đọc có một lần

Giăng Pôn



Đừng thương tiếc hôm qua, đừng đợi ngày mai, đừng lảng tránh hôm nay

Ngụ ngôn Pháp



Chỉ có việc nào người ta muốn làm thì mới có thể làm tốt được

Secnư Sepxki



Gieo hành vi, bạn sẽ gặt thói quen

Gieo thói quen bạn sẽ gặt tính cách

Gieo tính cách bạn sẽ gặt số phận



Hãy xin thì sẽ được

Hãy tìm thì sẽ thấy

Hãy gõ cửa thì cửa sẽ mở

S. Matio



Lên đường là phương tiện duy nhất để tới nơi

Pôn Moran



Chỉ có những kẻ nào có nhẫn nại làm những việc dễ mới biết nghệ thuật làm dễ dàng những việc khó

Silơ



Hỏi một câu, chỉ dốt nát trong chốc lát. Không dám hỏi sẽ dốt nát suốt đời

DN phương Tây



Để thành công trên đường đời, 2 yếu tố cần thiết bạn phải học đó là phải biết phớt lờ cái gì và đặt niềm tin nơi đâu

Clément



Nhà chuyên nghiệp là người có thể hoàn thành công việc của mình một cách tốt nhất ngay cả khi anh ta không cảm thấy muốn làm việc đó

Alitxte Cux



Động viên giúp ta khởi sự. Thói quen duy trì bước tiến của ta

Jim Ryum



Nếu ta thực lòng muốn hiểu được một điều gì đó thì hãy thử thay đổi nó

Kurt Lewin



Một người có thể thành công ở hầu hết mọi lĩnh vực mà anh ta thể hiện lòng nhiệt tình vô hạn

Saclơ Suýt





Điều khôn ngoan nhất là phải luôn ghi nhớ rằng không thành công hay thất bại nào là cuối cùng

Khuyết Danh



Nếu thành công ngay từ đầu – hãy cố gắng che giấu sự ngạc nhiên của mình

L.T.Sindket



Ta không bao giờ trở nên thông thái được nếu chỉ chịu đọc hay chịu học những gì mình thích mà thôi

Rubet



Anh hãy chọn lấy một mục đích, nó có thể là mục đích duy nhất của đời anh

Điđơrô



Sự thành công cho ta thấy một mặt của cuộc đời. Thất bại cho ta thấy nốt mặt kia của nó

T.Catôn



Người anh hùng làm điều mà anh ta có thể. Còn người khác thì không chịu làm

R.Rôlăng



Bình đẳng có nghĩa là bạn phải bằng những kẻ ở trên bạn, và bên trên những kẻ dưới bạn

P.Đêcuxen



Hãy ở vị trí mà bạn có thể chịu đựng được. Đừng trèo lên chỗ mà bạn chỉ có ra khỏi đó bằng cách ngã. Đừng bao giờ bắt đầu bằng bài hát bằng giọng mà sau đó không thể cất cao lên được nữa

A. Balabanôp



Mỗi người đều coi cuộc sống của mình như một bộ phim không thành công mà nguyên nhân là tại đạo diễn

X.Vruplepxki



Tôi tin vào sự may mắn. Đó là cách giải thích duy nhất về thành công của những người mà tôi không có cảm tình

Z.Côctô



Không có lý do gì để vội vàng cả. Bạn hãy xuất phát đúng lúc

La Fontaine



Cuộc đời ngắn ngủi không cho phép chúng ta bảo vệ những hy vọng xa xôi

Hôratxi



Năm tháng đi đến không phải trả tiền. Chỉ có thời gian quá khứ là phải trả giá

X.Vruplepxki



Ai ít mong muốn nhất thì người đó sẽ có nhiều nhất

Aplây



Cùng một chiếc cầu thang nhưng có số phận khác nhau. Chúng phụ thuộc vào điểm: chúng ta leo lên bằng khoái cảm hay bằng nghĩa vụ

M.Côvanxki



Người nào từ thời thơ ấu đã biết lao động là quy luật của cuộc sống, người nào từ tuổi thanh niên đã biết rằng bánh mì chỉ có thể kiếm được bằng mồ hôi, người đó có khả năng làm nên kỳ công

Juynvecnơ



Biết làm gì chưa đủ, còn phải dũng cảm thực hiện điều đó nữa

G.Đimitơrop



Bạn hãy làm việc đi! Nếu đang đêm tỉnh giấc và chợt nghĩ ra có việc cần phải làm mà ta chưa làm được thì bạn hãy vùng dậy mà làm

Đê-xtôi-epxki



Xã hội chỉ thừa nhận và tôn trọng những phẩm chất nào được chứng minh bằng việc làm. Ai không thể chứng minh điều đó thì không được xã hội biết đến và tôn trọng

C.Hen-vê-ti-uyt



Làm việc ngăn nắp sẽ đem đến cho ta tính nhẫn nại và sự hài lòng

La Fontaine



Những con người vĩ đại không bao giờ làm nửa vời

Cvilan



Cần phải lựa chọn một cách nghiêm ngặt xem nên học gì và không nên học gì

L.Tônxtôi



Ngày nào mà bạn không bổ sung cho vốn hiểu biết của bạn dù chỉ một mẩu kiến thức nhỏ nhưng mới mẻ với bạn…thì bạn hãy coi đó là một ngày mất đi vô ích, không thể lấy lại được

Xta-ni-lap-xki



Tài năng chỉ có 1/3 là bản tính, 1/3 là trí thức và 1/3 là ý chí

D.Đô-xki



Trí tuệ của con người trưởng thành trong tĩnh lặng, còn tính cách trưởng thành trong bão táp

W.Gơt



Lắm lần tôi nhận thấy trí tuệ thành vĩ đại và vươn lên khi người ta sống đơn độc, nhưng nó lại sa sút đi và hạ xuống thấp khi người ta sống lẫn lộn với những kẻ khác

Môpatxăng



Ai thẳng thắn với bản thân và với những người khác thì bao giờ cũng là những người có phẩm chất hết sức quý báu của những tài năng cực kỳ vĩ đại

W.Gơt



Cần lạc quan khi khởi đầu công việc và đầy hoài nghi khi kết thúc công việc

Giecxen



Sẽ chẳng bao giờ bạn băng qua được vực thẳm nếu bạn không dám đặt chân lên sợi dây thừng bắc ngang qua vực đó

A.Smith



Vĩ nhân thường sống theo những câu danh ngôn, người tầm thường chỉ thích chép những câu danh ngôn đó

M.Giacôp



Người ta không thể học được cách cưỡi ngựa mà không bị ngã

Ngạn ngữ Mông Cổ



Đối với năng lực thì chỉ có một cách chứng minh, đó là hành động

M.Et-chen-bach



Chỉ có những khát vọng và những khát vọng lớn lao mới có thể nâng tâm hồn lên tầm vĩ đại

Điđơrô



Ý chí là sức mạnh để bắt đầu công việc một cách đúng lúc

Emerson



Người nào muốn đạt được mọi thứ thì không bao giờ đến được sự hoàn thiện

Tockenvin



Mọi công việc thành đạt đều nhờ sự kiên trì và lòng say mê

Ngạn ngữ Tây Ban Nha



Đứng vững và không nghĩ rằng mình sẽ ngã thì sẽ chẳng bao giờ ngã

H.Andersen



Dù có điều gì xảy ra thì kiên trì và ý chí sẽ giúp chúng ta vượt qua tất cả

P.Vietghilơ



Nếu không vấp ngã phải một trở ngại nào nữa thì có nghĩa là bạn đã ra rìa đường

Ghenin



Nếu bạn không nhớ lại những ngày đã qua, bạn sẽ gặp lại ngay những ngày ấy

G.Santana



Bí quyết thành công trên đời là làm một việc thật chu đáo và những việc khác chỉ vừa đủ thôi

H.Oan-pôn
http://www.petalia.org/Inspiration/thanhcong2.htm
Continue Reading...

Cry on my shoulder

(Juliette) Hm... Oh...

If the hero never comes to you

If you need someone you're feeling blue

If you wait for love when you're alone

If you call your friends the light is hold

You can run away but you can't hide

Through the storm and through the lonely night

Then i show you there's a destiny

The best things in life they are free

But if you wanna cry, cry on my shoulder

If you need someone who cares for you

If you feeling sad your heart gets colder

Yes, I show you what will love can do


If your sky is grey, oh let me know

There's a place in heaven where we'll go

If heaven is a million years away

Oh, just call me and I make your day

When the night are getting cold and blue

When the days are getting hard for you

I will always stay here by your side

I promise you I'll never hide
http://www.petalia.org/Songs/lovesongs.htm
Continue Reading...

Tình yêu

Tình yêu của các chàng trai không nằm ở trái tim mà nằm ở đôi mắt

Shakespear



Chẳng bao giờ xảy ra chuyện ta yêu mà người con gái không hề hay biết – ta tin rằng mình đã tỏ tình một cách rõ ràng bằng một giọng nói, một cái chạm tay

Graham Greene



Muốn chinh phục người con gái ấy, bạn hãy làm cho nàng hiểu rằng

nàng chẳng phải viên sỏi duy nhất trên bờ biển

Harry Brousteau



Tình yêu trong xa cách ví như ngọn lửa trong gió. Gió thổi tắt ngọn lửa nhỏ và thổi bùng ngọn lửa lớn.

Bussy Rebutin



Khi yêu, người ta thấy sự xa cách và thời gian chẳng là gì cả.

Afred de Musset



Khi một tâm hồn mở ra để đón tình yêu thì bỗng dưng có hàng ngàn cách để biểu lộ tình yêu ấy



Khi hai người yêu nhau, họ không nhìn nhau mà họ cùng nhìn về một hướng

Saint Exupery



Tình yêu nâng cao con người thoát khỏi sự tầm thường

Pascal



Trên thế gian này chẳng có vị thần nào đẹp hơn thần mặt trời, chẳng có ngọn lửa nào kỳ diệu hơn ngọn lửa tình yêu.

M.Gorki



Hãy để cho người chết đi tìm sự bất tử trong danh vọng và những người sống đi tìm sự bất tử trong tình yêu.

Tagore



Chỉ có kẻ nào yêu mà không mong được yêu trả lại, mới chắc chắn là mình thật yêu ai hơn tất cả mà thôi.

Meilhan



Tình yêu là một vị thần trẻ con. Hễ khi đã yêu thì dù là bậc thánh cũng biến thành một đứa trẻ con không hơn không kém

Khuyết Danh



Tình yêu là sự rung cảm của một tâm hồn khi gặp một tâm hồn đồng điệu, là sự hòa nhịp của hai trái tim, làm người ta nhìn thấy mọi vật tươi đẹp hơn.

Nhà tâm lý học



Đang thật yêu bỗng căm ghét là còn yêu một cách âm thầm tha thiết

De Saidéry



Chân lý cuối cùng của ở cuộc đời này là tình yêu có nghĩa là sống và sống là yêu.

Voltaire



Được yêu, một sự kiện quan trọng biết bao! Yêu, càng trọng đại hơn nữa! Vì yêu, trái tim trở nên can đảm. Nó chỉ còn toàn những gì thuần khiết, chỉ dựa vào những gì cao thượng và lớn lao.

Victor Hugo



Ái tình không nhìn bằng mắt mà bằng tâm hồn. Vì vậy, nhân loại khắc họa Thần Tình ái có hai cánh nhưng con mắt mù lòa.

Shakespeare



Một người đang yêu có hai trạng thái: hoặc là không nghi ngờ gì hết, hai là nghi ngờ tất cả.

Balzac



Yêu có nghĩa là đối xử với một ai đó tốt hơn tất cả mọi người, tốt hơn với cả chính bản thân mình

Mark Boikv



Sự đau khổ làm cho tâm hồn thêm nhẹ nhàng và thanh cao.

Lamartin



Ngôn ngữ của tình yêu nằm trong đôi mắt.

Phineas Fletcher



Ai khổ vì yêu hãy yêu hơn nữa. Chết vì yêu là sống trong tình yêu.

Victor Hugo



Tình yêu chỉ sống được trong đau khổ, chỉ sống trong hạnh phúc tình yêu sẽ chết non.

De Gurardin



Yêu vì mục đích được yêu là con người, nhưng yêu vì mục đích yêu là thiên thần

Lamartin



Giọt nước mắt đầu tiên của tình yêu giống như hạt kim cương; giọt nước mắt thứ nhì giống như hạt ngọc; giọt nước mắt thứ ba giống như những giọt nước mắt khác, không hơn không kém.

Achille Poincelot



Thà rằng yêu em mà đau khổ còn hơn cả 1 đời ta không biết em.

Guilleragues



Hạnh phúc lớn nhất trên đời này là tin rằng mình được yêu

Victor Hugo



Biểu hiện đầu tiên của tình yêu chân thật ở người con trai là sự rụt rè, còn ở người con gái là sự táo bạo

Victor Hugo



Tất cả những gì anh yêu sẽ mất đi một nửa thú vị nếu không có em để cùng chia sẻ

Clara ortera



…Em, chỉ mình em mới tạo cho anh cảm giác đang sống… Những người đàn ông khác bảo đã gặp được thiên thần nhưng anh đã thấy em và thế là đủ

George Moore



Thật thế, khó tìm ra được một tình yêu hoàn hảo. Để trở thành một người tình, bạn phải có liên tục sự tinh tế của một kẻ rất sáng suốt, sự linh động của một đứa trẻ, tính nhạy cảm của một nghệ sĩ, sự hiểu biết của một triết gia, sự thu nhận của một vị thánh, sự khoan dung của mộ học giả và lòng dũng cảm của một tín đồ.

Leo Buscaglia



Thời gian không dành cho tình yêu là thời gian lãng phí

Tasso



Bạn đã yêu, đã nếm được mùi vị của ái tình..Đột nhiên, bạn thấy cái đẹp, sự hứng thú ở khắp nơi. Bạn không ngần ngại thể hiện tình yêu một cách say đắm, một cách dịu dàng, bằng ngôn từ và bằng sự im lặng. Và bạn thấy mình mạnh mẽ, khoan dung và đầy sinh khí.

George Weinberg



Thời gian

Trôi quá chậm đối với ai đang chờ đợi

Trôi nhanh đối với ai sợ hãi

Quá dài đối với ai phiền não

Quá ngắn đối với ai hân hoan

Nhưng đối với kẻ đang yêu,

Thời gian là vĩnh cửu

Henry van Dyke



Thật đau khổ cho kẻ nào vào lúc bắt đầu yêu đã không tin rằng tình yêu đó sẽ là vĩnh cửu

C.Constan



Muốn yêu cho ra yêu một người phụ nữ, ta phải yêu nàng như là nàng phải chết ngày mai

Tục ngữ ả rập



Không bao giờ người ta yêu như người ta đã được yêu, bởi thế nên muốn đạt được hạnh phúc trong tình yêu chúng ta phải cho tất cả mà không được đòi hỏi gì.

Paul Bourgier



Muốn có hạnh phúc với người đàn ông thì phải hiểu họ rất nhiều và yêu họ in ít cũng được

Muốn có hạnh phúc với người đàn bà thì phải yêu họ thật nhiều và…đừng tìm hiểu họ.

V.Hugo



Khi nào một người phụ nữ từ chối tình yêu của bạn và thay vào đó, cô ta đề nghị giữ vững tình bạn, bạn chớ có nghĩ rằng đó là lời từ biệt- điều đó có nghĩa là cô ta muốn bạn hành động theo thứ tự đã định sẵn.

Moliere



Một nửa-và đó là nửa đẹp nhất của đời người vẫn còn khép kín với những ai chưa từng yêu say đắm

Stendhal



Tất cả vẻ đẹp của cuộc sống được tạo nên là nhờ vào sức mạnh của tình yêu đối với người phụ nữ

M.Gorki



Hạnh phúc của tình yêu là ở trong hành động. Tình yêu được thử thách bằng tinh thần sẵn sàng hành động vì người mình yêu

Wenlit



Cuộc sống thiếu tình yêu không phải là sống mà chỉ là sự tồn tại. Không thể sống thiếu tình yêu vì con người sinh ra có một tâm hồn để mà yêu.

M.Gorki



Không có tình yêu vĩnh cửu mà chỉ có những giây phút vĩnh cửu của tình yêu



Có thể ăn nửa bữa,ngủ nửa đêm nhưng không thể đi nửa đường chân lý, yêu bằng nửa trái tim

W.Goethe



Không có gì cao thượng hơn tình yêu nằm trong những trái tim trong sáng

Ngạn ngữ Pháp

Bản chất của tình yêu là sự thánh thiện và thanh bình. ở đó, tâm hồn, lý trí, lương tâm và thể xác đều được bình an.



Cuộc đời ngắn ngủi và chúng ta không bao giờ có đủ thời gian cho những con tim đồng cảm. Ôi! Hãy nhanh chóng yêu đi! Hãy nhanh chóng kết tình thân ái

Henry F. Amiel



Những ngày chuẩn bị đám cưới giống như lời giới thiệu hùng hồn cho một cuốn tiểu thuyết tẻ nhạt

Wilson Mizner



Si mê thì dễ, yêu mới khó

Maral Aymi



Ta không yêu một người con gái vì những lời nàng nói. Ta yêu những lời nàng nói vì ta yêu nàng

A. Maurois



Ai yêu mãnh liệt kẻ ấy ít lời .

Caxtilônê



Thường người ta nói mối tình đầu là mối tình đẹp nhất nhưng mối tình cuối cùng mới thực sự là mối tình bất diệt.

J.Paul Sarte



Không gì diễn tả được nỗi đau do cái ghen đem đến cho con tim chưa nói được lời tỏ tình.

Mme De Lafayette



Người ghen luôn tìm thấy nhiều điều hơn ý mình muốn tìm.

Moliere



Trong sự ghen tuông tự ái đóng vai trò quan trọng hơn là ái tình.

Rochefoucauld



Lòng ghen có tính cách vừa công bằng vừa hợp lý bởi lẽ nó nhằm gìn giữ cho cái thuộc về ta hoặc cái mà ta tin là của ta.

La Rochefoucould



Bạn muốn vợ bạn ngoan ngoãn không? Đừng khi nào có những ngờ vực ghen tuông.

La brun



Kẻ nào không ghen là không yêu.

St Augustin



Nếu phải trừng phạt tất cả những kẻ phản bội bạc ở trên đời này thì chẳng còn có ai để tha thứ được.

La Fontaine



Xa cách ngắn ngủi khích động say mê nhưng xa cách lâu dài giết chết say mê

Charles De Saint



Sự dối trá sẽ giết chết tình yêu, song chính sự thẳng thắn sẽ giết chết nó trước

Hemingway



Không có tình yêu vĩnh cửu mà chỉ có những giây phút vĩnh cửu của tình yêu
http://www.petalia.org/Inspiration/tinhyeu.htm
Continue Reading...

Tính cách

Dũng cảm: Đó là trách nhiệm được ý thức đến cùng

Paplenko



Dễ dãi là phương châm của thể xác và là tro nguội của tâm hồn

Ngạn ngữ Đức



Nếu sự khiêm nhường của bạn khiến mọi người để ý thì hẳn có chút đó chẳng bình thường.

M. Ghenin.



Can đảm gia tăng khi người ta dám liều và nỗi sợ sệt cũng gia tăng khi người ta do dự. Trong tình thế nguy cấp, sự liều lĩnh thay thế cho sự khôn ngoan

P. Syrus



Mỗi người đều có 3 tính cách:tính cách phô ra, tính cách họ có và tính cách họ nghĩ rằng họ có



Người có một tinh thần sâu sắc cần phải tự đào tạo một cái học để khám phá những tế nhị của lòng người

Vauvenargues



Đức trong sạch là sự huy hoàng của con người nội tâm. Nó là sức mạnh tột đỉnh khóa chặt tâm hồn trước những điều thấp hèn và mở rộng tâm hồn trước những điều cao quý

Jean de Rusbrock



Khiêm tốn thật sự không có nghĩa là không biết đến những giá trị của mình mà chính là biết nhận những chân giá trị ấy

J.C.Hare



Khiêm tốn bao nhiêu cũng chưa đủ, tự kiêu một chút cũng là nhiều

Karl Marx



Sự yêu chuộng cái đẹp là phần cốt yếu của một nhân tính lành mạnh

J. Ruskin



Cái gì hấp dẫn và đẹp đẽ chẳng phải luôn luôn là tốt, nhưng cái gì tốt thì luôn luôn đẹp.

Ninonde Lenenles



Tôi biết có một điều tốt đẹp hơn cả sự ngay thẳng: ấy là sự khoan dung

V.Hugo



Thói quen là một bản tính thứ hai

Cicero



Danh dự như que diêm, cháy một lần là hết

M.Pagnol



Sắc đẹp là hoa còn đạo đức là quả của cuộc đời

Ngạn ngữ Mỹ



Bản chất giản dị là kết quả tự nhiên của tư tưởng sâu sắc

Hazlitt



Hãy dạy đạo đức cho con cái bạn, chỉ có đạo đức chứ không phải vàng bạc mớ làm chúng sung sướng

Beethoven



Sự cao cả của con người nằm trong sức mạnh tư tưởng

Tục ngữ Anh



Đừng cố gò gẫm để hình thành nhân cách, điều đó cũng giống như cố bắt nụ hồng xanh nở hoa vậy. Bạn hãy sống sao cho tốt nhất, và nhân cách của bạn tự nó sẽ hình thành

Henry James



Những tâm hồn thanh nhã không bao giờ sống chung được với những kẻ thô tục tầm thường.

An Bel Bonnard



Nếu muốn, bạn có thể tin rằng núi cao có thể chuyển được, nhưng đừng bao giờ tin rằng con người có thể thay đổi được cá tính

Ngạn ngữ I ran



Tri thức làm người ta khiêm tốn, ngu si làm người ta kiêu ngạo

Ngạn ngữ Anh



Danh dự giống như viên đá quý: chỉ một vết nhỏ cũng làm mờ ánh lấp lánh của nó và làm mất toàn bộ giá trị của nó

A. Bôsan



Khoảng cách giữa đạo đức và thói xấu hẹp đến nỗi chỉ vừa đủ cho hoàn cảnh chêm vào

J.M.Braodo



Can đảm là đức hạnh số một của con người vì nó đảm bảo cho tất cả những hạnh phúc khác

Churchill



Mình thế nào mà không dám tỏ ra như thế là mình khinh mình

Mat-xi-lông



Kiêu hãnh đốt nóng lòng can đảm, kích thích tài năng, phát triển tư chất tự nhiên cho tâm hồn, biết oán ghét cái hèn hạ ti tiện và không xứng đáng với thiện cảm mà tự nơi chúng ta có

Gômông



Giản dị là điều khó nhất trên đời: đó là sự giới hạn tột cùng của sự từng trải và là nỗ lực cuối cùng của thiên tài

G. Xăng



Nếu trái tim bạn là một đóa hồng, miệng bạn sẽ thốt ra những lời ngát hương

Ngạn ngữ Nga



Thiên tài và đức hạnh giống như viên kim cương: đẹp nhất là lồng trong chiếc khung giản dị

X. Batle



Sức mạnh lớn nhất thường chỉ đơn giản là sự kiên nhẫn

Giôxep Côtman



Tiêu chuẩn đánh giá con người là khát vọng vươn tới sự hoàn chỉnh

W. Gớt



Khi thì mọi sự vô phương cứu chữa thì chính là lúc lòng kiên nhẫn cần được dùng đến

G. Huttơn



Tính cách của con người được bộc lộ trung thực nhất qua những sự đối xử tình cờ nhất

I.Rađep



Những phẩm chất tâm hồn không thể bị tổn hại vì vẻ ngoài xấu xí, trong khi vẻ đẹp tâm hồn cũng ánh cả ra bên ngoài làm vẻ đẹp bên ngoài cũng trở nên đẹp

Seneca



Những người vĩ đại thật sự bao giờ cũng giản dị: cách cư xử của họ tự nhiên và thoải mái

F.Clinghe



Giản dị chẳng những là điều tốt đẹp nhất mà còn là điều cao thượng nhất

T.Phôntakê



Chân thành là nguồn sinh ra mọi thiên tài

C.Becnê



Phần thưởng đáng giá nhất là phần thưởng do danh dự đem lại, không có gì hơn

A.France



Rất ít người, và hơn nữa chỉ những người tuyệt vời nhất mới có thể nói một cách giản dị và chân thành: Tôi không biết

D.Pi-xa-rep



Đức hạnh lớn nhất mà bên cạnh đó, mọi đức hạnh khác đều mờ nhạt đi, đấy là không làm hại ai và tùy sức mà giúp đỡ mọi người

Gơ-ut-sac-di-ni



Người nào tô điểm thêm vẻ quan trọng cho công việc tầm thường, người đó sẽ là kẻ tầm thường trong những việc quan trọng

M.Catông



Trí tuệ của con người trưởng thành trong tĩnh lặng, còn tính cách trưởng thành trong bão táp

W.Gơt



Người cao thượng là người không bao giờ làm một điều gì để hạ thấp người khác

A.Ca-sơn



Nếu như có một cái gì đó mạnh hơn số phận thì đó là lòng dũng cảm không gì lay chuyển nổi để chịu đựng nó

W.Gớt



Chỉ có ý thức độc lập và lòng tự trọng mới nâng chúng ta lên trên những nhỏ nhen của cuộc sống và những bão táp của số phận

A.Puxkin



Trên đường đời, hành lí của con người cần mang theo là lòng kiên nhẫn và tính chịu đựng

Maiacopxki



Chỉ có những khát vọng và những khát vọng lớn lao mới có thể nâng tâm hồn lên tầm vĩ đại

Điđơrô



Một cách chắc chắn nhất để nâng cao phẩm cách con người là đặt nó ra khỏi sự nhu cầu

A.Blanki



Trên đời này, không có cái thái quá nào đẹp hơn cái thái quá về sự tri ân

La Bruyere



Nếu danh dự bắt buộc phải lên tiếng mà lại im lặng thì là một sự hèn nhát

La Coocđơ



Căn bệnh nặng nhất của tâm hồn là sự lãnh đạm

D.Tôkenvin



Nhân từ ngọt ngào là dấu hiệu của tính cao thượng

Tago



Sự bình dị là sự nối giữa nhân ái và sắc đẹp

Ngạn ngữ Hy Lạp



Không có sự vĩ đại nào lại không có sự giản dị, lòng tốt và sự thật

L.Tonxtôi



Sự chân thành là điều tốt đẹp nhất bạn có thể đem trao tặng một người. Sự thật, lòng tin cậy, tình bạn và tình yêu đều tùy thuộc vào điều đó cả

Elvis Presley
http://www.petalia.org/Inspiration/tinhcach.htm
Continue Reading...

Những câu nói thú vị

Nếu trừng phạt đàn bà, tôi sẽ nhốt cô ta vào một cái phòng không có gương

M.Asa



Bạn chớ lên án người phụ nữ nào bay từ người đàn ông này đến người đàn ông khác. Cô ta đang tìm người đàn ông chung thủy

Gớt



Ngay cả những người đàn ông thông minh nhất cũng không thể nói về đàn bà nhiều điều tốt và nhiều điều xấu được như chính bản thân những người đàn bà ấy nghĩ về chính họ

Banzac



Không yêu một người đàn bà đẹp như vậy là một lỗi lầm, còn yêu cô ta – một sự trừng phạt

V.Đêviat



Sau khi cưới 1 năm thì chồng nói vợ nghe

Sau khi cưới 3 năm thì vợ nói chồng nghe

Sau khi cưới 6 năm thì cả hai đều nói và chẳng ai nghe cả



Đàn bà yêu đàn ông ít nối bởi họ cứ nghĩ rằng:người đàn ông ấy đang lắng nghe họ

X.Gitri



Người đang có ý định lấy vợ là người đang đi trên con đường dẫn tới sự hối hận

Mêlangiơ



Tôi chỉ đọc những cuốn sách hay hoặc những cuốn sách tồi bởi vì những cuốn thứ nhất, tôi tự học, còn những cuốn thứ hai là để cười - điều này rất có lợi cho sức khỏe

A.Đôki



Không người đàn bà nào có thể nói “Tạm biệt” ít hơn 30 từ

Bisou



Chả biết cô ta có tốt bụng hay không nhưng đúng là cô ta xấu xí thật. Mà riêng xấu xí đã là một nửa đường đi đến sự tốt bụng

H.Haine



Cách tốt nhất để hiểu một người đàn bà là bạn phải yêu cô ta, nhưng đến khi ấy rồi thì chả cần thiết phải hiểu cô ta làm gì

H.Haine



Tất cả đàn bà đều hỏi chiếc gương của mình nhưng ít người chịu nghe chúng

O.Phise



Tính cẩn thận là mẹ đẻ của sự an toàn nhưng lại là con đẻ của nỗi sợ hãi

A.Xenblec



Khoa học chỉ phục vụ có một điều: cho ta hình dung về kích thích những điều ngu dốt của chúng ta

F.Lameme



Họ giải quyết vấn đề này thật đơn giản: công nhận nó là vấn đề không thể giải quyết nổi

V.Batôsêvich



“Em không thể nói dối được!”

- “Em đã đánh giá quá thấp về bản thân đấy”

M.Ocle



Người ta gọi chó sói là thú dữ vì nó cũng ăn thịt bò

A.Culich



Nếu loài vật biết viết truyện ngụ ngôn thì nhân vật chính trong đó hẳn phải là con người



Khi nào tình yêu còn mù quáng, khi ấy vẫn chưa có lý do nào để ly dị

A.Anđriepxki



Sự thật lịch sử được làm nên bởi sự im lặng của những người đã chết

F.Rây



Không nói lên được điều gì, đặc biệt là khi đang nói, đã là một nửa của nghệ thuật ngoại giao

U.Điurarit



Trí thông minh của chúng ta bắt nguồn từ kinh nghiệm, còn kinh nghiệm- từ những sự ngu dốt của chúng ta

X.Gitri



Luật pháp là cái mạng nhện mà những con ruồi to thì chui lọt, còn những con nhỏ thì bị mắc lưới

Banzac



Không nên bày tỏ những lo âu và thất bại của bạn cho những người bạn nghe. Tốt hơn hết nên kể với những kẻ thù của bạn – ít ra thì bạn cũng cung cấp cho họ những phút giây thoải mái, ngoài ra, bạn còn chắc rằng: họ sẽ dỏng tai lên mà nghe bằng hết những lời nói của bạn

B.Sou



Càng ngày tôi càng tin tưởng vào tác dụng duy nhất của sự thật; nó giúp chúng ta hiểu rõ: dối trá quả là có lợi

P.Đragiep



Hỡi loài người, hãy bảo vệ cây cối – tổ tiên của chúng ta đã từng sống ở trên đó

M.Genin



Có một số người nói rằng: đồng tiền không làm nên hạnh phúc. Chắc hẳn họ muốn nói đến những đồng tiền của người khác

X.Gitri



Khi một người phụ nữ từ chối tình yêu của bạn và thay vào đó, cô ta đề nghị giữ vững tình bạn, bạn chớ nghĩ đó là lời từ biệt - điều đó có nghĩa là cô ta muốn bạn hành động theo thứ tự đã định sẵn

Moliere



Thanh niên họ tin rằng: tiền là tất cả và khi già đi, họ mới chắc chắn vào điều đó

O. Uaind



Trả thù giống như bạn cắn một con chó sau khi bị nó cắn

O.Omeli



Trẻ con bắt đầu hư khi chúng bắt đầu hiểu người lớn

G.Mankin



Khi một nhà ngoại giao nói “có”, điều này có nghĩa là “có thể”. Khi anh ta nói “có thể”, điều này có nghĩa là “không”. Còn khi anh ta nói “không” thì không còn là nhà ngoại giao nữa

Vontaire



Đừng để những lời nói của người khác trong miệng mình. Làm sao mà biết được trước đó chúng đã ở trong bao nhiêu cái miệng khác



Không ai làm nên nghệ thuật mà lại nhìn mọi điều đều giống như trong thực tế cả

O.Uaind
http://www.petalia.org/Inspiration/thuvi.htm
Continue Reading...

hay lang nghe nhung chu cai triet li

A! Active and ambitious!

Anh hãy chọn lấy một mục đích, nó có thể là mục đích duy nhất của đời anh.

Điđơrốt



Ai không có mục đích thì không thể thấy niềm vui trong trong bất kỳ công việc gì. Cần nhớ chúng ta tồn tại để làm gì và chúng ta đang cố đạt tới cái

Lêôpácdi



B! Brave!

Bao giờ cũng phải luôn luôn có một nơi nào đó để đến.



Bạn hãy yêu tự do hơn tất cả và làm điều thiện ở bất cứ nơi nào có thể.

V.Beethoven



Bí quyết của sự thành công nếu có - đó là khả năng tự đặt mình vào địa vị người khác và xem xét sự vật vừa theo quan điểm của họ vừa theo quan điểm của mình.

Henry Ford



C! Cheerful!

Con người sinh ra không phải để tan biến đi như một hạt cát vô danh. Họ sinh ra để in dấu lại trên mặt đất, in dấu lại trong trái tim người khác.

Xukhômlinski



Chúng ta luôn có thì giờ nếu chúng ta sử dụng chúng hợp lý.

W.Gớt



Chưa thử sức thì không bao giờ biết hết năng lực của mình.

W.Gớt



Cần lạc quan khi khởi đầu công việc và đầy hoài nghi khi kết thúc công việc

Ghéc-xen



Cuộc sống của chúng ta là cố gắng và lao động. Sự nghỉ ngơi hoàn toàn chỉ chờ chúng ta trong những nấm mồ.

F.Đê-xtô-ep-xki





D! Decisive!

Dù người ta có nói với bạn điều gì đi nữa, hãy tin rằng cuộc sống là điều kỳ diệu và đẹp đẽ.

Pautốpxki



Đừng che dấu tình yêu và sự dịu dàng của mình cho đến khi bạn lìa đời. Hãy làm cuộc đời bạn tràn đầy sự ngọt ngào. Hãy nõi những lời thân thương khi bạn còn nghe được và tim bạn còn rung động.

Henry Ward Beecher



Đừng thương tiếc hôm qua, đừng đợi ngày mai, đừng lảng tránh ngày hôm nay.

Ngạn ngữ Pháp

Điều tôi muốn biết trước tiên không phải là bạn đã thất bại ra sao mà là bạn đã chấp nhận nó như thế nào.

A.Lincoln



Đừng để một ai chẳng nhận được gì khi rời chỗ bạn, cho dù bạn biết rằng không bao giờ gặp lại.

Ngạn ngữ Pháp



Đừng đổ lỗi cho số phận. Mỗi điều rủi ro bạn gặp phải đều có nguyên nhân từ chính bản thân bạn.



Đọc sách cần phải: một là, thấu hiểu và phê phán; hai là, cùng với bạn bè hoặc trong khung cảnh ra đình, ba là đọc đi đọc lại cái đã đọc, bốn là với cây bút trong tay.

P. Pốt-te



G! Generous!

Gieo hành vi bạn sè gặt thói quen.

Gieo thoí quen, bạn sẽ gặt tính cách.

Gieo tính cách bạn sẽ gặt số phận.





H! Honest!



Hãy nói nếu bạn có những lời nói mạnh hơn; nếu không, hãy im lặng.

Euripide

Hãy mỉm cười với mọi người và đặt chân tình trong mỗi cái bắt tay.

Tục ngữ Pháp

Hành động tốt mà âm thầm là hành động đáng quý nhất .

B. Pascal



Hãy sống tốt đẹp đi và nhớ rằng mỗi ngày có một đời sống riêng cho nó thôi.

Sénéca

Hỏi một câu, chỉ dốt trong chốc lát. Không dám hỏi sẽ dốt nát suốt đời. Im lặng là cấp độ cao cả nhất của sự khôn ngoan. Ai không biết im lặng là không biết nói.

Pithagos

K! Kind!

Khiêm tốn thật sự không có nghĩa là không biết đến những giá trị của mình mà chính là nhận ra những chân giá trị ấy

J. C. Hare



Không bao giờ làm phiền người khác về những việc mình có thể làm được.

T. Jeffecson

Kẻ thắng không bị ai phán xét, còn kẻ thua thì chẳng được ai quan tâm. Không có lý do cho thất bại - Người ta biết cái cây nhờ quả của nó chứ không nhờ dễ của nó.



Khi biết tha thứ, bạn sẽ cười nhiều hơn, biết cảm nhận sâu sắc và dễ thông cảm với người khác.

Bishop



Kẻ thất bại là kẻ phạm sai lầm nhưng lại không thể tận được gì từ việc đó.

Elbert Hubbard



L! Lovely!

Lòng trung thành là điều tốt đẹp nhất bạn có thể đem trao tặng một người. Sự thật, lòng tin cậy , tình bạn và tình yêy đều tuỳ thuộc vào đó cả

Elvis Presley



Lí trí có thể mách bảo ta điều ta phả tránh. Còn con tim sẽ chỉ cho ta biết điều phải làm.

Joubert



M! Modest!

Muốn cầu tiến hơn người, ra đời phải biết ngước mặt nhìn lên. Vì nhìn xuống ta thấy hơn người, nhưng nhìn lên, ta chỉ là con số không vĩ đại

Francois Mauriac



Một người nào đó đã chết - điều đó chưa chắc đã phải là người ấy đã từng sống.

X. Letx



Một trong những hạnh lớn nhất ở đời này là tình bạn, và một trong những hạnh phúc của tình bạn là có một người để gửi gắm những tâm sự thầm kín.

Manzoni

N! Natural!

Những người lười biếng sẽ không bao giờ biết rằng chỉ trong hoạt động mới có sự nghỉ ngơi.

Daidan

Nền không chắc mà tường cao thì sự sụp đổ đã nằm sẵn nơi đó rồi.

Hậu Hán Thơ



Người hoàn thiện nhất là người đã giúp ích cho nhân loại nhiều nhất.

Kinh Côran

Nếu ta hiểu biết kẻ khác như chính ta thì những hành động đáng trách nhất của họ cũng đáng được tha thứ.

André Maurois



Nếu muốn thông minh , bạn hãy học cách hỏi hợp lý, cách chăm chú lắng nghe, cách trả lời thông minh và ngừng nói khi không còn gì nói nữa.

G. Lafata



Năm tháng đi tới không phải trả tiền. Chỉ có thời gian quá khứ là phải trả giá.

X. Vruplepxki



O! Optimist!

Ở nhiều người, lời nói đi trước tư tưởng. Họ chỉ biết những gì họ suy nghĩ sau khi đã nghe những gì mình đã nói ra.

A. Bierce

Ôi! Hãy nhanh chóng yêu đi! Hãy nhanh chóng kết tình thân ái. Cuộc đời ngắn ngủi và chúng ta không có đủ thời gian cho những con tim đồng cảm.

Henry Frederick Amiel



P! Patient!

Phải lựa chọn thứ quần áo thích nghi với nhân cách, đừng để nhân cách mình phải chịu mang tính cách của quần áo.

E. Wheeler





Q! Quick!

Quan điểm cũng giống như những chiếc đồng hồ vậy: mỗi cái chỉ một kiểu nhưng mỗi người trong chúng ta chỉ tin vào cái của mình.

A.Poup



R! Reliable!

Rất ít người, và hơn nữa, chỉ những người tuyệt vời nhất mới có thể nói một cách giản dị và chân thành: Tôi không biết.

D. Pi-xa-rép



S! Self-confident!

Sở dĩ người ta ít nhớ những điều đã đọc được chính là vì tại người ta tự suy nghĩ quá ít.

G. Lin-then-béc

Sẽ không có sự nghiệp lớn nếu không có thử thách lớn

Vontaire

T! Tolerant!

Trong đời, có một điều tệ hại hơn thất bại là:không dám thực hiện.

F. Rudơven

Tôi nghi tất cả những gì tôi chưa rõ. Thà phải tìm hiểu sự thực suốt đêm còn hơn phải nghi ngờ nó suốt đời.

F. Engels



Tuổi trẻ là tuổi không nghi ngờ và ngại ngùng gì cả.

H. Mác



V! Victory!!!

Vinh quang nhất không phải là không bao giờ ngã mà là biết đứng dậy sau mỗi lần ngã.



X! X - mysterious!



Xã hội chỉ thừa nhận và tôn trọng những phẩm chất nào được chứng minh bằng việc làm. Ai không thể chứng minh điều đó thì không được xã hội biết đến và tôn trọng.

A.Hen-vê-ti-uýt



Y!

Yêu mọi người, tin vài người và đừng xúc phạm đến ai.

W. Shakespeare



Yêu có nghĩa là đối xử với một ai đó tốt hơn tất cả mọi người tốt hơn với cả chính bản thân mình. Hạnh phúc của tình yêu là ở trong hành động. Tình yêu được thử thách bằng tinh thần sẵn sàng hành động vì người mình yêu.

Mark Bakov - Oen-lit



If you smile with the life, it will smile with you! :)
http://www.petalia.org/Inspiration/chucai.htm
Continue Reading...

Warm heart

It hurts to love someone and not be loved in return, but what is more painful is to love someone and never find the courage to let that person know how you feel.

***

Maybe God wants us to meet a few wrong people before meeting the right one so that when we finally meet the right person, we will know how to be grateful for that gift.

***

Love is when you take away the feeling, the passion, and the romance in a relationship- and find out you still care for that person.

***

A sad thing in life is when you meet someone who means a lot to you, only to find out in the end that it was never meant to be and you just have to let go.

***

When the door of happiness closes, another opens but oftentimes we look so long at the closed door that we don't see the one which has been opened for us.

***

The best kind of friend is the kind you can sit on a porch and swing with, never say a word, and then walk away feeling like it was the best conversation you've ever had.

***

It's true that we don't know what we've got until we lose it, but it's also true that we don't know what we've been missing until it arrives.


***

Giving someone all your love is never an assurance that they'll love you back! don't expect love in return; just wait for it to grow in their heart but if it doesn't, be content it grew in yours.

***

There are things you'd love to hear that you would never hear from the person whom you would like to hear them from, but don't be so deaf as not to hear it from the one who says it from his heart.

***

Never say goodbye if you still want to try - never give up if you still feel you can go on - never say you don't love a person anymore if you can't let go.

***

Love comes to those who still hope although they've been disappointed- to those who still believe although they've been betrayed, need to love those who still love although they've been hurt before.

***

It takes only a minute to get a crush on someone, an hour to like someone and a day to love someone - but it takes a lifetime to forget someone.

***

Don't go for looks; they can deceive. Don't go for wealth; even that fades away. Go for someone who makes you smile because it takes only a smile to make a dark day seem
bright. Hope you find the one that makes you smile.

***

There are moments in life when you miss someone so much that you just want to pick them from your dreams and hug them for real! Hope you dream of that special someone.

***

Dream what you want to dream; go where you want to go; be what you want to be, because you have only one life and one chance to do all the things you want to do.

***

May you have enough happiness to make you sweet, enough trials to make you strong, enough sorrow to keep you human, enough hope to make you happy and enough money to buy me gifts.

***

Always put yourself in others' shoes. If you feel that it hurts you, it probably hurts the person, too.

***

A careless word may kindle strife; a cruel word may wreck a life; a timely word may level stress; a loving word may heal and bless.

***

The beginning of love is to let those we love be just themselves, and not twist them with our own image - otherwise, we love only the inflection of ourselves we find in them.

***

The happiest of people don't necessarily have the best of everything; they just make the most of everything that comes along their way.

***

Happiness lies for those who cry, those who hurt, those who have searched, and those who have tried, for only they can appreciate the importance of people who have touched their lives.

***

Love begins with a smile, grows with a kiss and ends with a tear.

***

The brightest future will always be based on a forgotten past, you can't go on well in life until you let go of your past failures and heartaches.

***

When you were born, you were crying and everyon around you was smiling. Live your life so that when you die, you're the one who is smiling and everyone around you is crying.
http://www.petalia.org/Inspiration/warmheart2.htm
Continue Reading...

Instruction of life

1. Give people more than they expect and do it cheerfully.

2. Memorize your favorite poem.

3. Don't believe all you hear, spend all you have, or sleepall you want.

4. When you say, "I love you", mean it.

5. When you say, "I'm sorry", look the person in the eye.

6. Be engaged at least six months before you get married.

7. Believe in love at first sight.

8. Never laugh at anyone's dreams.

9. Love deeply and passionately.

You might get hurt but it's the only way to live life completely.

10. In disagreements, fight fairly. No name calling.

11. Don't judge people by their relatives.

12. Talk slowly but think quickly.

13. When someone asks you a question you don't want to answer, smile and ask,

"Why do you want to know?"

14. Remember that great love and great achievements involve great risk.

15. Call your mom.

16. Say "bless you" when you hear someone sneeze.

17. When you lose, don't lose the lesson.

18. Remember the three R's: Respect for self, Respect for others,

Responsibility for all your actions.

19. Don't let a little dispute injure a great friendship.

20. When you realize you've made a mistake, take immediate steps to correct it.

21. Smile when picking up the hone. The caller will hear it in your voice.

22. Marry a man/woman you love to talk to. As you get older, their conversational skills will be as important as any other.

23. Spend some time alone.

24. Open your arms to change, but don't let go of your values.

25. Remember that silence is sometimes the best answer.

26. Read more books and watch less TV.

27. Live a good, honorable life. Then when you get older and think back,

you'll get to enjoy it a second time.

28. Trust in God but lock your car.

29. A loving atmosphere in your home is so important.

Do all you can to create a tranquil harmonious home.

30. In disagreements with loved ones, deal with the current situation.

Don't bring up the past.

31. Read between the lines.

32. Share your knowledge. It's a way to achieve immotality.

33. Be gentle with the earth.

34. Pray. There's immeasurable power in it.

35. Never interrupt when you are being flattered.

36. Mind your own business.

37. Don't trust a man/woman who doesn't close his/her eyes when you kiss.

38. Once a year, go someplace you've never been before.

39. If you make a lot of money, put it to use helping others while you are living.

That is wealth's greatest satisfaction.

40. Remember that not getting what you want is sometimes a stroke of luck.

41. Learn the rules then break some.

42. Remember that the best relationship is one where your love for each other is greater than your need for each other.

43. Judge your success by what you had to give up in order to get it.

44. Remember that your character is your destiny.

45. Approach love and cooking with reckless abandon.
http://www.petalia.org/Inspiration/instruction.htm
Continue Reading...

Life & Happiness

All animals except man know that the ultimate of life is to enjoy it.

Life is not lost by dying; life is lost minute by minute, day by dragging
day, in all the thousand small uncaring ways


Too much credit is given to the end result. The true lesson is in the struggle that takes place between the dream and reality. That struggle is a thing called life!


Life is a tragedy for those who feel, and a comedy for those who think


Decay is inherent in all compounded things.Strive on with diligence ( Budha)


Attack life, it's going to kill you anyway.


The happiness of the bee and the dolphin is to exist. For man it is to
know that and to wonder at it.


It is better to die on your feet than to live on your knees


We all have to die some day, if we live long enough


Ultimately, man should not ask what the meaning of life is, but rather
recognize that it is he who is asked.


Do you love life? Then do not squander time, for that's the stuff life
is made of


If time be of all things most precious, wasting time must be the greatest
prodigality, since lost time is never found again; and what we call time
enough always proves little enough


Life is the childhood of our immortality


Live to win, dare to fail


Happiness in the present is only shattered by comparison with the past.


Life is good when we think it's good. Life is bad when we don't think.


Seeing the light is a choice, not seeing the light is no choice.


Thoughts are the gun, words are the bullets, deeds are the target,
the bulls-eye is heaven.


Don't take life too seriously; you will never get out of it alive.


Forty is the old age of youth; fifty is the youth of old age


To rid ourselves of our shadows -- who we are -- we must step into either
total light or total darkness. Goodness and evil


Life is a great big canvas; throw all the paint you can at it.


Life is ours to be spent, not saved


Life is like a sewer -- what you get out of it depends on what you put into it


He who has the courage to laugh is almost as much a master of the
world as he who is ready to die.


The best thing about the future is that it comes one day at a time


The quality of a person's life is in direct proportion to their commitment to
excellence, regardless of their chosen field of endeavor


The brave don't live forever, but the cautious don't live at all. Here's to the brave!


If death did not exist today it would be necessary to invent it.


Middle age is when you've met so many people that every new person you
meet reminds you of someone else


What does not destroy me, makes me stronger.


We are here to add what we can to life, not to get what we can from it


We come and go just like ripples in a stream.


I have all the time in the world to worry about death when I am dead


What makes old age so sad is not that our joys but our hopes cease


There is only one blasphemy, and thatis the refusal to experience joy.


Happiness is not a state to arrive at, but a manner of traveling.

There is no excellent beauty that hath not some strangeness in the proportion


Misery is optional.


Happiness is good health and a bad memory.


If we couldn't laugh, we'd all go insane.


Comedy is tragedy plus time.


All who would win joy, must share it; happiness was born a twin.


And when it rains on your parade, look up rather than down. Without the rain, there would be no rainbow.


Be happy. It is a way of being wise.


If life doesn't offer a game worth playing , then invent a new one.


Learn not only to find what you like, learn to like what you find.


Realize that if you have time to whine and complain about something then
you have the time to do something about it


Even the the most tempting rose has thorns.


Nothing can bring you peace but yourself.


So of cheerfulness, or a good temper, the more it is spent, the more it remains.


Though we travel the world over to find the beautiful, we must carry it with us
or we find it not


There is more to life than increasing its speed.


If I could drop dead right now, I'd be the happiest man alive.


Expect everything, and anything seems nothing. Expect nothing, and anything seems everything.



Learn from the past. Look to the future. Live in the present.



It is not the bad times on which we should dwell, it is only poison to the mind and soul. We shall rise up after
we fall, and continue to go on -- dwelling on the good, high-spirited times of our lives.


He is happiest who hath power to gather wisdom from a flower.


If you suffer, thank God! It is a sure sign that you are alive.


It is by fighting and triumphing over the enemies of the Buddha that we ourselves become Buddhas.


Anxiety is interest paid on trouble before it is due.


Do not scorn the person who is perpetually happy. He does know something you don't.


I look forward to an America which wil l not be afraid of grace and beauty.


Life is short. Live it up.


Joy is not in things, it is in us.


Life is ours to be spent, not saved.


Happiness isn't something you experience; it's something you remember.


A home is not a mere transient shelter : its essence lies in the personalities
of the people who live in it.


Ask yourself whether you are happy, and you will cease to be so.


If what Proust says is true, that happiness is the absence of fever, then I will never know happiness.
For I am possessed by a fever for knowledge, experience, and creation


Freedom is the freedom to say that two plus two equals four. If that is granted, all else follows.


The heart has its reasons that reason knows nothing of.


Don't underestimate the value of doing nothing, of just going along, listening to
all the things you can't hear, and not bothering.


What makes old age so sad is not that our joys but our hopes cease.


No one can make you feel inferior without your consent.


Man is only happy as he finds a work worth doing, and does it well.


I'm an idealist. I don't know where I'm going, but I'm on my way.


A man can do what he wants, but not want what he wants.


It is not in the stars to hold our destiny, but in ourselves.


A lifetime of happiness! No man alive could bear it; it would be hell on earth.


Poverty doesn't bring unhappiness; it brings degradation.


Trouble is part of your life -- if you don't share it, you don't give the person who
loves you a chance to love you enough.


Anxiety is a thin stream of fear trickling through the mind. If encouraged, it
cuts a channel into which all other thoughts are drained.


The surest way of severely upsetting yourself for hours is by continuing to
consider what concerns you most for a single moment too long.



He has achieved success who has lived well, laughed often, and loved much.



Every heart that has beat strong and cheerfully has left a hopeful impulse behind it in the world, and bettered the tradition of mankind.


When the world has once begun to use us ill, it afterwards continues the
same treatment with less scruple or ceremony, as men do to a whore.


Heaven is under our feet as well as over our heads.


Sloppy, raggedy-assed old life. I love it. I never want to die.



A man cannot be comfortable without his own approval.


Be good and you will be lonesome.


Everything human is pathetic. The secret source of humor itself is not joy but sorrow.



The human race has one really effective weapon, and that is laughter.


Comedy is simply a funny way of being serious.



So go for the jump, and chase all your dreams.


I advise you to go on living solely to enrage those who are paying your annuities.

It is the only pleasure I have left.


I can't complain, but sometimes I still do.


In life, we are all in the gutter. Some of us just tend to look up at the stars.


Blessed are we who can laugh at our selves for we shall never cease to be amused.



Don't do whatever you like -- like whatever you do.


Everyone smiles in the same language.


For those who fight for it, life has a flavor the sheltered will never know.



Here's to your love, health, and wealth -- and time to enjoy each.


If you wish you be like someone else, you waste the person you are.


Laughter is a tranquilizer with no side effects.

Live each day as if it were the last day of your life, because so far, it is.


Living well is the best revenge.


Nostalgia is the realization that things weren't as unbearable as they seemed at the time.


To live a perfect life, you must ask nothing, give nothing, and expect nothing.


Waste not fresh tears over old griefs.



The great thing in this world is not so much where we are,
but in what direction we are moving.
~Oliver Wendell Holmes



To accomplish great things,
we must not only act, but also dream,
not only plan, but also believe.
~Anatole France


If you put truth above your own desires
And value those as friends who feel the same
If you take pride in things that you've accomplished
And when you're wrong, stand up and take the blame
If you can understand your limitations
And not waste time on tasks beyond your scope
But take the future as a brand new challenge
That you can meet with confidence and hope
If you can listen to those who would advise you
And then judge for yourself just what is right
If you can keep in touch with all about you
And settle differences without a fight
If you can find delight in simple pleasures
And see the rainbow, not the falling rain
If you can lose and never give up trying
Believing that there's nothing done in vain
If you can staunchly stick by your convictions
And not let others set your goals for you
If you can be as practical as need be
And still remember sometimes dreams come true
If you can live the life that you believe in
And trust your judgment and maturity
Then you'll be not just happy and successful,
But the worthwhile person you are meant to be.
~E. M. Gerus




Just think,
you're here not by chance,
but by God's choosing.
His hand formed you
and made you the person you are.
He compares you to no one else--
you are one of a kind.
You lack nothing
that His grace can't give you.
He has allowed you to be here
at this time in history
to fulfill His special purpose
for this generation.
~Roy Lessin



Life
The adventure of life is to learn.
The purpose of life is to grow.
The nature of life is to change.
The challenge of life is to overcome.
The essence of life is to care.
The opportunity of life is to serve.
The secret of life is to dare.
The spice of life is to befriend.
The beauty of life is to give.
The joy of life is to love.
~William Arthur Ward


If you smile with the life, it'll smiles with you
http://www.petalia.org/Inspiration/life.htm
Continue Reading...

Friday, December 10, 2010

ការរីកចំរើននៃអិទ្ធិពលខ្មែរ (ត)

២. ព្រះបាទហរស្សវរ្ម័នទី១ (គ.ស ៩០០ – ៩២២)
ក្រោយដែលព្រះបាទយសោវរ្ម័ន បានចូលទីវង្គត ព្រះហរស្សវរ្ម័ន ដែលជាបុត្រច្បង បានទទួលរាជសម្បត្ដិ ឡើង
ធ្វើជាព្រះមហាក្សត្រ។ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះអង្គ គេពុំបានកត់សំគាល់ឃើញមានព្រឹត្ដិការណ៍ រឺ ហេតុការណ៍អ្វីជាសំ
ខាន់គួរអោយចាប់អារម្មណ៍ឡើយ។ ផលវិបាកនេះ គឺបន្ដាលមកអំពីការខ្វះខាតផ្នែកអែកសារ។
៣. ព្រះបាទអិសានវរ្ម័នទី២ (គ.ស ៩២២ – ៩២៨)
ព្រះបាទអិសានវរ្ម័នទី២ ត្រូវបានសោយរាជសម្បត្ដិ ជាព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ បន្ទាប់ពីព្រះបាទហរស្សវរ្ម័នទី១ដែល
ត្រូវជាបង។ តាមអែកសារខ្លះ នៅដើមរជ្ជកាលព្រះអង្គ ព្រះបានអិសានវរ្ម័នទី២ ត្រូវបានទប់ទល់ធ្វើចំបាំងជាមួ
យនឹងព្រះជ័យវរ្ម័នទី៤ មាព្រះអង្គ ដែលមិនព្រមទទួលស្គាល់ព្រះអង្គជាស្ដេច ហើយបែរជាប្រកាសតាំងខ្លួនជា
ស្ដេចទៅវិញ ដូច្នេះហើយ បានជាព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៤ បានលួចដឹកជញ្ជូនយកព្រះរាជទ្រព្យ ទៅសង់តាំងព្រះរា
ជវាំងនៅកោះកេរ។ រជ្ជកាលព្រះបាទអិសានវរ្ម័នទី២ អ្នកប្រវត្ដិវិទូ មិនសូវស្គាល់ប៉ុន្មានទេ ដោយគ្មានអែកសារ
គ្រប់គ្រាន់ ព្រះអង្គបានអស់ព្រះជន្ម ក្នុងគ.ស ៩២៨។

៤. ព្រះបាទជ័យវរ្ម័ន ទី៤ (គ.ស. ៩២៨ – ៩៤១)
ព្រះបាទអិសានវរ្ម័នទី២ គ្មានព្រះរាជបុត្រសំរាប់ស្នងរាជបន្ដពីព្រះអង្គទេ ឆ្លៀតអោសកាសដ៏ល្អនេះព្រះបាទជ័យ
វរ្ម័នទី៤ ដែលមាននគរ និង ស្ដេចត្រាញ់តូចធំទទួលស្គាល់ខ្លះៗហើយ បានប្រកាសធ្វើព្រះរាជាភិសេកតាំងខ្លួនជា
មហាក្សត្រកម្ពុជា។

ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៤ ត្រូវជាប្អូនថ្លៃព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី១។ ព្រះអគ្គមហេសីព្រះអង្គ ដែលជាប្អូនស្រីបង្កើតព្រះ
បាទយសោវរ្ម័ន ព្រះនាមហិន្រ្ទទេវី មុននឹងរៀបការជាមួយព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៤ព្រះនាងធ្លាប់មានស្វាមីម្ដងហើយ
គីព្រះមហិន្រ្ទវរ្ម័ន ដែលបានបុត្រមួយព្រះអង្គជាមួយនឹងព្រះនាង ព្រះនាមរាជអិន្រ្ទវរ្ម័ន។ ជាមួយនឹងព្រះបាទជ័
យវរ្ម័នទី៤ ព្រះនាងមហិន្រ្ទទេវីបានរាជបុត្រមួយព្រះអង្គទៀតព្រះនាមហរស្សវរ្ម័នទី២។

ការបោះបង់ចោលនគរធំ
ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៤ បានបោះបង់ចោលមហានគរ ហើយផ្លាស់ប្ដូរព្រះរាជធានីទៅតាំងនៅកោះកេរ។ ប្រាសាទ
កោះកេរស្ថិតនៅខាងជើងភ្នំគូលែន ក្នុងបច្ចុប្បន្ន ខេត្ដព្រះវិហារ។ ប្រាសាទនេះមានប្រាំពីរថ្នាក់ ហើយមានកំព
ស់ ៣៥ម។ លិង្គ ដែលជាតំនាងទេវរាជ អំនាច សាសនា និង ព្រះរាជបល្ល័ង្គ ព្រះអង្គបានយកមកតំកល់ទុកគោរ
ពបូជា នៅលើកំពូលខ្ពស់ចុងបំផុតនៃប្រាសាទកោះកេរ។ សិលាចារឹកប្រាសាទកុក មានតំកល់ទុកមកថា ព្រះអង្គ
បានធ្វើសង្រ្គាមនៅគ្រប់ទិសទាំងបួន ហើយព្រះអង្គក៏ធ្លាប់ច្បាំងមានជ័យជំនះលើនគរចាមដែរ។

ការកសាង និង ស្នាដៃ
កោះកេរ ព្រះរាជធានីថ្មីរបស់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៤ បានផ្ដល់មកនូវប្រាសាទ និង សិល្បៈយ៉ាងត្រចះត្រចង់មួ
យចំនួន ដែលបានជះអិទ្ធិពលមកលើការកសាងប្រាសាទ និង សិល្បៈខ្មែរជំនាន់ក្រោយ ព្រះអង្គបានកសាងទីក្រុ
ងថ្មីនេះពី គ.ស ៩២១ ដល់ គ.ស ៩៤៤។

ប្រាសាទធំ ដែលស្ថិតក្នុចំនោមប្រាសាទជាច្រើនទៀត ជាស្នាដៃសំខាន់របស់ព្រះអង្គ នៅកន្ដាលប្រាសាទធំ
មានប្រាសាទមួយទៀតខ្ពស់ត្រដែតទៅលើ គឺ ប្រាសាទប្រាង្គ ដែលមានកំពស់ជាង ៦០ម ប្រាសាទនេះ បាតខាង
ក្រោមទំហំ ៦២ម x ៦៤ម ហើយមានជណ្ដើរមួយឡើងត្រង់ភ្លឹងពីទិសខាងកើត។
ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៤ បានចូលទីវង្គតក្នុង គ.ស ៩៤១

៥. ព្រះបាទហរស្សវរ្ម័ន ទី២ (គ.ស. ៩៤១ – ៩៤៤)
ព្រះបាទហរស្សវរ្ម័នទី២ បានទទួលរាជសម្បត្ដិនគរកម្ពុជា បន្ដពីបិតាព្រះអង្គ ក្នុងគ.ស ៩៤១។ ព្រះរាជធានី ស្ថិត
នៅកោះកេរដដែល។ ព្រះអង្គនៅតែកាន់គោរពបូជា ទេវរាជ ដូចព្រះមហាក្សត្រខ្មែរជំនាន់មុន។ សោយរាជ
បានប្រមាណបីឆ្នាំ ក្នុងគ.ស ៩៤៤ ព្រះអង្គក៏បាត់ខ្លួន ដោយគេពុំដឹងហេតុផលពិតប្រាកដមកអំពីអ្វីឡើយ។ ចំនោទ
ដែលគេចោទសួរនោះ តើអ្នកណាបានធ្វើឃាតព្រះអង្គ។ ដោយសារព្រះរាជអិន្រ្ទវរ្ម័ន ដែលត្រូវជាបងប្អូនបង្កើត
តែមានអូវពុកដោយខ្លួនពីគ្នា ដោយសារការដន្ដើមរាជគ្នា រឺមួយព្រះអង្គបានចូលទីវង្គតដោយសារជំងឺព្យាធិ គេ
ក៏ពុំបានដឹងថា ព្រះអង្គមានអគ្គមហេសី និង បុត្ររឺទេ អាថិកំបាំងស្ថិតត្រង់កន្លែងនេះ ដោយគេពុំមានអែកសារ
ណាមួយសំរាប់ឆ្លុះបញ្ជាក់ទេ។

ដូច្នេះរាជសម្បត្ដិនគរកម្ពុជា ត្រូវធ្លាក់ចេញផុតពីខ្សែខាងព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៤ មកក្នុងសន្ដិវង្សថ្មីមួយទៀត តែគេ
ពុំបានដឹងថា តើដោយវិធីណា?

៦. ព្រះបាទរាជអិន្រ្ទវរ្ម័ន គ.ស ៩៤៤ – ៩៦៨
ព្រះបាទរាជអិន្រ្ទវរ្ម័ន ត្រូវបានក្រុមនាម៉ឺនមន្រ្ដីជ្រើសរើសតែងតាំង ជាព្រះមហាក្សត្រនគរកម្ពុជាជំនួសព្រះបាទ
ហរស្សវរ្ម័នទី២ ក្នុងគ.ស ៩៤៤។

ការវិលត្រលប់មកនគរធំវិញ
កាយវិការទី១ របស់ព្រះងអង្គ ក្រោយដែលបានឡើងសោយរាជ គឺលើករាជធានីវិលត្រលប់មកគង់នៅអែ យ
សោធរបុរៈ រឺនគរធំ។ព្រះអង្គបានរៀបចំចាត់ចែងកសាងមហានគរ អោយមានជីវិត មានផ្ទះវាំងប្រាសាទផ្លូវថ្ន
ល់ មានសោភ័ណភាពល្អល្អះ ភ្លឺចែងចាំងជះបំព្រង សិលាចារឹកមួយនៅប្រាសាទបាជុំ បានចែងថា «ព្រះអង្គបាន
ធ្វើអោយរាជធានីក្លាយជារម្យនីយដ្ឋានរដូចភពព្រះអិន្រ្ទាធិរាជនៅលើដី»។ ព្រះមហានគរបានស្គាល់នូវការរីកចំ
រើន សុខសប្បាយក្សេមក្សាន្ដ និងកិត្យានុភាពរន្ទឺសុះសាយទៅគ្រប់ទិសទី។

សង្រ្គាម នឹងនគរចំប៉ា
ក្នុងរជ្ជកាលមហាក្សត្រខ្មែរជំនាន់មុន ការប៉ះទង្គិចគ្នាតាមផ្លូវអាវុធរវាងនគរខ្មែរ នឹងនគរចំប៉ាមានជាញឹកញាប់
ជួនចាមវាយខ្មែរ ជួនខ្មែរវាយចាម តបតទៅវិញ។ តែយើងពុំមានសិលាចារឹក រឺអែកសារអ្វីជាច្បាស់លាស់សំ
រាប់បញ្ជាក់ទេ។
មកដល់រាជព្រះបាទរាជអិន្រ្ទវរ្ម័ន ក្នុងចន្លោះគ.ស ៩៤៥ – ៩៤៦ សង្រ្គាមរវាងខ្មែរ នឹងចាមមានទំហំធំខ្លាំងក្លាជាង
ធម្មតា ប្រហែលជាពេលនោះ នគរចំប៉ាបានឆ្លៀតអោកាសដែលស្ថានភាពនៅកម្ពុជាច្របូកច្របល់មិនល្អ ដើម្បី
បើកការវាយប្រហារ កងទ័ពខ្មែរបានវាយតបវិញ ហើយរុញច្រានទ័ពចាម ចូលរហូតដល់ទីក្រុងចំប៉ា។ នគរកម្ពុជា
យកបានជ័យជំនះលើនគរចំប៉ា ហើយបានដាក់នគរនេះជាចំនុះ។ ព្រឹត្ដិការណ៍ចំបាំងរាំងជល់ប្រយុទ្ធគ្នាក្នុងសម័
យនោះ ត្រូវបានសិលាចារឹកចាម នៅពោនគរ កត់ត្រា ហើយចោទប្រកាន់កងទ័ពខ្មែរថា បានលួចព្រះបដិមាករ
ព្រះនាងភគវត្ដី ព្រះអាទិទេពការពារនគរ ដែលធ្វើអំពីមាស។

អែកសារប្រវត្ដិសាស្រ្ដចិន ក្នុងយុគជាមួយគ្នានេះដែរ បានគត់សំគាល់ថា ចំប៉ាជានគរចំនុះប្រទេសកម្ពុជា។ គ្រា
នោះក្នុងរាជព្រះបាទរាជអិន្រ្ទវរ្ម័ន នគរខ្មែរមានមហិទ្ធិរិទ្ធខ្លាំងពូកែណាស់ ហើយមាននគរចំនុះជាង៦០នគរ។
នេះជាសេចក្ដីបន្ថែម របស់អែកសារប្រវត្ដិសាស្រ្ដចិនដដែល។

មហាអំនាចខ្មែរ
ដោយសារសេចក្ដីក្លាហាន ព្យាយាមពុះពារ តស៊ូធ្វើពលិកម្ម គុណបុណ្យបារមីមហិទ្ធិរិទ្ធិ និង សមត្ថភាពរបស់ព្រះ
បាទរាជអិន្រ្ទវរ្ម័ន រួមដោយសេចក្ដីអង់អាច ប្ដូរផ្ដាច់របស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ប្រទេសកម្ពុជាបានក្លាយទៅជាមហា
អំនាចមួយយ៉ាងធំ នៅក្នុងភូមិភាគអាស៊ីអគ្គេយ៍។ សូម្បីប្រទេសចិន ក៏ទទួលស្គាល់នូវភាពពិតប្រាកដនិយមនេះ
ដែរទឹកដីខ្មែរត្រូវបានព្រះអង្គបង្រួបបង្រួម អោយមានអែកភាពមកជានគរតែមួយ ហើយលាតសន្ធឹងវែងឆ្ងាយធំ
ទូលំទូលាយ មានព្រំប្រទល់ខាងជើងជាប់នឹងខេត្ដចិន តុងកឹង ខាងលិចដល់ទន្លេមេណាម ជាប់ចូលដល់ប្រទេស
ភូមាភូមិភាគខាងត្បូង និង ខាងត្បូងជាប់នឹងសមុទ្រ។

ស្នាដៃ និងការកសាង
ព្រះបាទរាជអិន្រ្ទវរ្ម័ន ព្រះអង្គបានកសាងប្រាង្គប្រាសាទជាច្រើន ទុកជាស្នាដៃរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្នៈ
កំពែងថ្ម ទ័ព្ធពីក្រៅ ជុំវិញព្រះបរមរាជវាំង គឺជាស្នាដៃដំបូង របស់ព្រះបាទរាជអិន្រ្ទវរ្ម័នដែលការកសាង សំរាប់
ការពារព្រះរាជធានី។

ប្រាសាទមេបុណ្យខាងកើត គ.ស៩៥២ ព្រះអង្គបានកសាងនៅលើកោះតូចមួយ ចំកន្ដាលបារាយខាងកើត
គឺនៅខាងកើតទីក្រុង នៅទីនោះ ព្រះអង្គតំកល់អដ្ឋិធាតុ ព្រះមាតាបិតាព្រះអង្គ។ ប្រាសាទនេះ មានលំនាំប្រ
ហាក់ប្រហែលគ្នានឹងប្រាសាទព្រះគោ របៀបសាងសង់ និង ក្បាច់រចនាមិនសូវជាអស្ចារ្យទេ។

ប្រាសាទប្រែរូប គ.ស៩៦១ មានបែបផែនធំជាងប្រាសាទអែទៀត ក្នុងរជ្ជកាលរបស់ព្រះអង្គ។ គេចាត់ទុក
ប្រាសាទប្រែរូបជាស្ថាបនកម្មអន្ដរកាល ពីសម័យមុនអង្គរ មកសម័យអង្គរ។ ទំហំបាទក្រោមមាន ២៥០០ម៉ែត្រ
ក្រលា ពីជ្រុង១ ទៅជ្រុង១ មានប្រវែង៥០ម ខឿនជាន់ទី១ មានកំពស់១២ម។

ប្រាសាទបក្សីចាំក្រុងត្រូវបានព្រះអង្គកសាង នៅជើងភ្នំបាខែង នាទិសខាងជើង។ គឺជាប្រាសាទតូចល្មម សង់
ខ្ពស់ទៅលើ ជ្រុងនិមួយៗមានប្រវែង២៧ម ខឿនទី១ មានកំពស់១៣ម គេសង្កតឃើញមានជណ្ដើរឡើងចោត
គ្រប់ទិសទាំងបួន។

ប្រាសាទបាជុំត្រូវបានអ្នកបុរាណវិទ្យាខ្លះ ចាត់ទុកជាប្រាសាទរបស់ព្រះបាទរាជអិន្រ្ទវរ្ម័នទី២ នៅតាមប្រាសា
ទទាំងនេះ ព្រះអង្គបានបញ្ជាអោយសរសេរចារទុក លើផ្ទាំងសិលា នូវខ្លឹមសារអត្ថន័យជាច្រើនដែលមានទាក់
ទងទៅនឹងប្រវត្ដទឹកដីនគរខ្មែរ៘

ប្រាសាទបន្ទាយស្រី គ.ស៩៦៧ ជាប្រាសាទមួយដែលគេចាត់ទុក ជាពេជ្រចរណៃ មានចំលាក់ល្អដាច់គេ នៅ
ក្នុងសិល្បៈខ្មែរជាស្នាដៃយ៉ាងល្អត្រចះត្រចង់ក្នុងរាជព្រះបាទរាជអិន្រ្ទវរ្ម័ន។ ប្រាសាទបន្ទាយស្រី មិនមែនជាស្នា
ដៃរបស់ព្រះមហាក្សត្រ ដូចប្រាង្គប្រាសាទខ្មែរអែទៀតទេ។ ប្រាសាទបន្ទាយស្រី ជាស្នាដៃរបស់ព្រាហ្មណ៍យជ្យវរ
ហៈ ដែលជាចៅរបស់ព្រះបាទហរស្សវរ្ម័នទី១ ជាព្រះរាជគ្រូរបស់ព្រះបាទរាជអិន្រ្ទវរ្ម័ន និង ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៥

ប្រាសាទបន្ទាយស្រី ស្ថិតនៅប្រមាណ ជាជាង២០គីឡូម៉ែត្រ ខាងជើងឆៀងខាងកើតក្រុងនគរធំ ប្រាសាទនេះបា
នកសាង ដើម្បីរំលឹកបូជាដល់ព្រះសិវៈ។ នៅជុំវិញ គេមានជីកកសិណដែរ នៅចំកន្ដាលមានប្រាសាទតូចៗបី ដែ
លមានកំពស់មិនហួសពី ៩.៨០មទេ។ ថ្មដែលគេយកមកសង់ និង ឆ្លាក់មានពណ៌ក្រហមព្រឿងៗ។ ប្រាសាទនេះ
មានរូបរាងតូចខុសធម្មតា ពីព្រោះអ្នកកសាងមិនមែនជាព្រះមហាក្សត្រ។

សេចក្ដីកោតសរសើរក្នុងសិលាចារឹក
ព្រះបាទរាជអិន្រ្ទវរ្ម័ន ជាព្រះមហាក្សត្រខ្មែរមួយអង្គ ដ៏ធំខ្លាំងពូកែ ក្នុងប្រវត្ដិសាស្រ្ដខ្មែរ តែខ្មែរជំនាន់ក្រោយ ភាគ
ច្រើនណាស់ ដែលមិនបានស្គាល់អំពីស្នាដៃ ទេពកោសល្យ និង ប្រវត្ដិតស៊ូអង់អាច ធ្វើពលិកម្មជូនជាតិរបស់ព្រះ
អង្គ។ បុព្វបុរសប្រវត្ដិវិទូខ្មែរ បានសរសេរចារលើផ្ទាំងថ្ម ជាសិលាចារឹក នៅប្រាសាទព្រះអិន្ទកោសីថា «ព្រះអង្គ
មិនដែលបរាជ័យទេ ព្រះអង្គតែងតែមានជ័យជំនះឈ្នះសត្រូវជានិច្ច»។ សិលាចារឹកដដែល បានបញ្ជាក់បន្ដទៀត
ថា «ព្រះអង្គជាព្រះមហាក្សត្រដ៏គួរអោយស្រលាញ់ ជាងក្សត្រទាំងអស់»។ អ្នកប្រវិត្ដវិទូបារាំង អេទិជែនអាយ
ម៉ូនិញេ (Etienne Aymonier) ដែលជាអ្នកអែកទេស បានសិក្សាស្រាវជ្រាវប្រវត្ដិសាស្រ្ដខ្មែរយល់និងមានជំនឿ
ថាព្រះបាទរាជអិន្រ្តវរ្ម័ន ជាព្រះបាទបក្សីចាំក្រុង ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរទី១៩ ក្នុងពង្សាវតាខ្មែរភាគរឿងព្រេងនិទាន។

ជោគជ័យដ៏អុដុង្គអុត្ដម ធំអិតអុបមារបស់ព្រះអង្គ ក៏បានមកដោយសារព្រះអង្គមានទីប្រិក្សា និងសហការីសច្ចៈ
ល្អទៀងត្រង់ គោរពធម្មវិន័យច្បាប់ក្រិតក្រម និងមានសមត្ថភាព វិជ្ជាប្រាជ្ញាភ្លឺថ្លាខ្ពង់ខ្ពស់។ ព្រះអង្គមិនបានបំភ្លេច
ឈ្មោះបុព្វបុរស អ្នកដ៏មានគុណទាំងនេះទេ។ ដើម្បីជាការកោតសរសើរ ការរំលឹកដល់កិត្ដិយសកិត្ដិនាម ព្រះបា
ទរាជអិន្រ្ទវរ្ម័ន ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ បានបញ្ជាអោយសរសេរចារ ចុះលើថ្មដារនូវស្នាដៃ គុណបំនាច់វីរបុរសទាំង
អស់នេះ។ ព្រះរាជអិន្រ្ទវរ្ម័ន បានចូលទីវង្គតក្នុងគ.ស ៩៦៨

ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៥ គ.ស៩៦៨ – ១០០១
ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៥ ជាព្រះរាជបុត្រ ព្រះបាទរាជអិន្រ្ទវរ្ម័ន ក្នុងគស.៩៦៨ នៅពេលដែលព្រះអង្គបានឡើងគ្រង
រាជសម្បត្ដិ ព្រះអង្គមិនទាន់បានបញ្ចប់ការសិក្សានៅឡើយទេ។ ៦ឆ្នាំក្រោយមក ទើបព្រះអង្គគ្រប់គ្រងផែនដី
ពេញលេញ ក្នុងវគ្គត្រង់នេះគេពុំបានដឹងថា តើនរណាជាអ្នកដឹកនាំប្រទេសជាតិជំនួសព្រះអង្គឡើយ។ ព្រះរាជ
គ្រូ និងទីប្រឹក្សាជាន់ខ្ពស់របស់ព្រះអង្គ គឺព្រាហ្មណ៍ជយ្យវរហៈ សិលាចារឹកព្រះអិន្ទកោសីបានអះអាងថា ព្រះ
បាទជ័យវរ្ម័នទី៥ជាព្រះមហាក្សត្រក្លាហានខ្លាំងពូកែ ក្នុងការធ្វើសឹកសង្គ្រាម។ សត្រូវជិតឆ្ងាយ បាក់បបខ្លបខ្លាច
តេជៈ បុណ្យបារមីព្រះអង្គ ព្រះអង្គក៏ជាក្សត្រដែលមានធម៌សន្ដោសប្រោសប្រនី ស្រលាញ់ និង ការពារយុត្ដិធម៌
ដែរ។ សិលាចារឹកដដែលបានចារកត់ថា «ដៃព្រះអង្គជាទំនប់យុត្ដិធម៌ កន្ដាលមហាសមុទ្រដ៏ធំធេង ពោរពេញទៅ
ដោយបាបកម្មប្រចាំសតវត្ស។

ចំនោទសាសនា
ទោះបីជាព្រហ្មញ្ញសាសនាគោរពសិវៈ ស្ថិតនៅជាសាសនាពេញច្បាប់ក្នុងនគរក៏ដោយ ក៏ព្រះអង្គទទួលស្គាល់
អនុញ្ញាត និង ការពារព្រះពុទ្ធសាសនាដោយពេញច្បាប់ដែរ។ ព្រះអង្គបានបញ្ជាអោយមន្រ្ដីជាន់ខ្ពស់ម្នាក់ឈ្មោះ
ត្រិដបណ្ឌិត ដែលជាអ្នកកាន់ និង គោរពព្រះពុទ្ធសាសនា អោយមានភារកិច្ចទទួលជួសជុលថែរក្សា ព្រះពុទ្ធរូប
ដែលត្រូវគេបំផ្លិចបំផ្លាញវាយបំបែកបំបាក់ គម្ពីរក្បួនខ្នាត និង សៀវភៅ ដែលទាក់ទងនឹងព្រះពុទ្ធសាសនា ត្រូវបា
នស្រាវជ្រាវទិញយកមកពីបរទេស ព្រះពុទ្ធសាសនា ដែលខ្មែរសម័យនោះ គោរពបូជា គឺព្រះពុទ្ធសាសនាផ្នែក
មហាយាន។

មិនតែប៉ុណ្ណោះ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាសាសនា និងជំនឿ កុំអោយក្លាយទៅជាប្រភពបែកបាក់សាមគ្គី និង ជា
សង្គ្រាមផ្ទៃក្នុង ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៥ បានមានគោលបំនងចង់បញ្ជូនព្រះពុទ្ធសាសនា ក្នុងនាមព្រហ្មញ្ញសាសនា
ដោយធ្វើព្រះពុទ្ធអោយក្លាយទៅជា ព្រះពោធិសត្វ លោកកេស្វរៈ (ព្រះអិសូរ) ទៅជាព្រះអាទិទេពថ្មីមួយទៀត។
ទិដ្ឋភាពនេះអាចបញ្ជាក់ អំពីអិទ្ធិពលព្រះពុទ្ទសាសនា ដែលបានជ្រួតជ្រាបក្នុងគ្រប់ស្រទាប់ប្រជាពលរដ្ឋ ហើយ
ដែលបានក្លាយទៅជាចំនោទមួយសំរាប់អ្នកកាន់អំនាច។ ដូច្នេះអិរិយាបទរបស់ព្រះមហាក្សត្រ ចំពោះព្រះពុទ្ធ
សាសនា អាចចាត់ទុកជាគោលជំហរនយោបាយ និង ជាផែនការដោះស្រាយបញ្ហាក្នុងសង្គម។

ស្នាដៃ និង ការកសាង
ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៥ ព្រះអង្គក៏ជាស្ថាប័នក្សត្រ ដែលបានកសាងប្រាង្គប្រាសាទ ដូចព្រះមហាក្សត្រជំនាន់មុនដែរ។
ប្រាសាទភិមានអាកាស ត្រូបានព្រះអង្គសាងសង់មុនគេ ហើយដែលថ្ងៃក្រោយទៅ ព្រះមហាក្សត្រផ្សេង
ទៀតបានកសាងបន្ថែមជាបន្ដបន្ទាប់។ ប្រាសាទនេះ បានសង់នៅចំកន្ដាលអនាគតនគរធំ មានទំហំ ២៥០ម x
៦០០ម។

ប្រាសាតាកែវ ជាស្នាដៃមួយទៀតរបស់ព្រះអង្គ ដែលគេចាត់ទុកជាសក្ខីភាពថ្មី យ៉ាងសំខាន់ ក្នុងការស្ថាប
នា។ ប្រាសាទតាកែវមានទំហំ ១០០ x ១២០ម ហើយមានកំពស់ប្រវែង ៤៥ម។ អ្នកបុរាណវិទ្យាយល់ថា ប្រា
សាទភិមានអាកាស និង ប្រាសាទតាកែវ មានការជាប់ជំពាក់ទាក់ទងគ្នា ក្នុងផ្នែកប្រវត្ដិសាស្រ្ដ។ ព្រះបាទជ័យ
វរ្ម័នទី៥ បានចូលទីវង្គតក្នុងគ.ស ១០០១។

Website : www.khmercenter.ch មណ្ឌលវប្បធម៌ខ្មែរនៅប្រទេសស្វីស

បានចុះផ្សាយក្នុង នណាជា "Khmer"?
ការរីកចំរើននៃអិទ្ធិពលខ្មែរ
•ខែកក្កដា 12, 2008 • បញ្ចេញមតិ

១. ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៣ (៨៥៤ – ៨៧៧)
ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៣ ជាព្រះរាជបុត្រព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ បានឡើងសោយរាជសម្បត្ដិនគរខ្មែរ បន្ទាប់ពីបិតាព្រះ
អង្គ។ ព្រះបរមរាជវាំង និង ព្រះរាជធានីស្ថិតនៅហរិហរាល័យដដែល។ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះអង្គ គេពុំបានសំគាល់
ឃើញមានព្រឹត្ដិការណ៍អ្វីជាសំខាន់ទេ។ ប្រជាជនរស់នៅដោយសុខសន្ដិភាព។ សិលាចារឹក បានចារទុកមកថា
ព្រះអង្គមានតេជបារមីភ្លឺចាំងចែងដូចព្រះសុរិយា ព្រះអង្គមានសេចក្ដីក្លាហានអង់អាច ហើយបានពង្រីកទឹកដី
កេរមរតកបិតាព្រះអង្គអោយរឹងរិតតែធំទូលាយ។ សិលាចារឹកដែល បន្ដទៅទៀតថា ព្រះអង្គចូលចិត្ដបរបាញ់សត្វ
និងទាក់ដំរី។
ព្រះបាទជ័យវរ្ម័ទី៣ បានចូលទីវង្គតក្នុងគ.ស.៨៧៧។ ព្រះអង្គពុំមានកូនប្រុស សំរាប់ស្នងរាជ បន្ដពីព្រះអង្គទេ។
នៅជុំវិញ បរិវេណរលួសព្រះអង្គបានសាងសង់ ប្រាសាទព្រៃមន្ទីរ ប្រាសាទត្រពាំងពង់ និងជណ្ដើរទីមួយនៃ
ប្រាសាទបាគង។

២. ព្រះបាទអិន្រ្ទវរ្ម័នទី១ (គ.ស.៨៧៧ – ៨៨៩)
ព្រះបាទអិន្រ្ទវរ្ម័នទី១ ជាក្សត្រដែលបានសោយរាជបន្ទាប់ពីព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៣ ករណីការឡើងសោយរាជនេះ
គេពុំបានដឹងច្បាស់លាស់ទេ គេគ្រាន់តែដឹងថា ព្រះអង្គត្រូវបានព្រះរាជវង្សានុវង្ស ព្រមទាំងនាម៉ឺនមុខមន្ត្រី ជ្រើស
រើសតែងតាំងជាព្រះមហាក្សត្រ។ ប៉ុន្ដែ គេអាចប៉ាន់ស្មានថា ព្រះអង្គបានព្រះរាជគ្រូព្រាហ្មណ៍ សិវសោមៈ ជា
អ្នកជ្រោមជ្រែងជួយសំរួលក្នុងការឈោងយកឋានៈជាព្រះមហាក្សត្រ។ ព្រះរាជគ្រូសិវសោមៈ ត្រូវជាប់ជា បង
ប្អូននឹងព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២។ ចំនែកព្រាហ្មណ៍ វាមសិវៈ ត្រូវជាចៅមីងរបស់ព្រាហ្មសិវកអិវលិយៈ ព្រះរាជគ្រូ
ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២។

ព្រះអិន្រ្ទវរ្ម័នទី១ មានជាប់ព្រះញាតិវង្ស នឹងព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៣ដែរ ក្នុងឋានៈជាក្មួយ តែជាក្មួយឆ្ងាយ។ បិតា
ព្រះអង្គព្រះនាម ព្រះព្រិទ្ធិអិន្រ្ទវរ្ម័ន ជាកូនរបស់ប្អូនស្រី ព្រះរុទ្រ្ទវរ្ម័ន ព្រះអង្គគង់នៅរាជធានី ហរិហរាល័យ អែ
រលួស។

ការកសាងនិងស្នាដៃ
កាលបើឡើងសោយរាជភ្លាម ក្នុងគ.ស ៨៧៩ ការតព្វកិច្ចដំបូងរបស់ព្រះអង្គគឺកសាងប្រាសាទ និង រៀបចំព្រះរាជ
ធានី ហរិហរាល័យ នៅរលួស ប្រាង្គប្រាសាទដែលព្រះអង្គសាងសង់មាន៖

ប្រាសាទព្រះគោ ដែលមានកំពូលទាំងអស់៦ ត្រូវបានសង់មុនគេ ក្នុងគ.ស.៨៧៩ ដើម្បីទុកជាទីសក្ការៈបូជា
នៅខាងក្នុង ព្រះអង្គបានតំកល់លិង្គព្រះអិសូរ ព្រះបដិមាករតំនាងព្រះអិសូរ និង ព្រះនាងអុបមា មហេសីព្រះ
អិសូរ ដែលមានរូបរាងមុខមាត់ ដូចនឹងជីដូនជីតាព្រះអង្គខាងម្ដាយ និង ដូចព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ និង អគ្គមហេ
សី។ ប្រាសាទព្រះគោបានសង់ទៅដោយអិដ្ឋ មានព្រវែង ៩៧ម x ៩៤ ម៉ែត្រ និង កំពស់១៥ម។

ប្រាសាទបាគង់ ជាប្រាសាទមួយទៀត ដែលព្រះអង្គបានកសាង លើទីកន្លែងជិតនោះដែរ ក្នុងគ.ស ៨៨១។
ប្រាសាទបាគង់មានទំហំ ៦៧ម x ៦៥ម សង់លើខឿនខ្ពស់ពីដី ១៥ម ហើយមានកំពូលទាំងអស់៩។កំពូលប្រាសាទ
ចំកន្ដាលខ្ពស់ជាងគេ មានកំពស់ ១៥ម។ ក្នុងនោះព្រះបាទអិន្រ្ទវរ្ម័នទី១ តំកល់លិង្គព្រះអិសូរ។ អែកំពូល ៨ទៀត
ត្រូវបានសង់ដាក់តំរង់ទៅតាមទិសទាំងប្រាំបី។

បារាយលលៃ ស្ថិតនៅក្នុងគោលគំនិត នយោបាយទឹក ដែលជីកព្រែកស្រះ បឹងត្រពាំង នៅតាមភូមិស្ថានគ្រប់ទិស
ទី តំរូវទៅតាមសេចក្ដីត្រូការរបស់បន្ដាជន និង នយោបាយកសាងជាតិ ការជីកកសាងបារាយលលៃ មិនមែនជា
ការផ្សងព្រេង មិនមែនជាការពិសោធន៍ ធ្វើយកល្អមើលនោះទេ អ្វីៗសុទ្ធតែត្រិះរិះគិតគូរយ៉ាងល្អិតល្អន់ ដើម្បី
អោយសមិទ្ធិបារាយនេះ អាចចែកចាយទឹក ផ្សព្វផ្សាយពាសពេញព្រះរាជធានី ភូមិជិតឆ្ងាយ និងស្រែចំការនៅ
ក្បែរនោះ បាយលលៃនៅរលួស មានទំហំ ៣៨០០ម x ៨០០ម ហើយទុកទឹកបានយ៉ាងតិច ៦០០០.០០០មត្រីគុណ
។ ស្នាដៃនេះ អ្នកវិទ្យាសាស្រ្ដ អ្នកបុរាណវិទ្យា និងអ្នកប្រវត្ដិសាស្ដ្រ ដែលបានសិក្សាអំពីប្រវត្ដិសាស្រ្ដខ្មែរបាន
ទទួលស្គាល់ កោតសរសើរ និង បញ្ជាក់ថា ជាជំហាន ដំបូងដែលនាំប្រទេសខ្មែរឆ្ពោះទៅរកការីកចំរើន ក្លាយទៅ
ជាមហាអំនាច។

ក្រិត្យក្រមកំនត់ព្រះរាជវង្ស
ប្រហែលជាដើម្បីជៀសវាងតទៅអនាគត កុំអោយកើតមានបញ្ហាចោទ ក្នុងការឡើងសោយរាជសម្បត្ដិ កុំអោយ
មានការដន្ដើមអំនាចគ្នា ដែលជាប្រភពនៃជំលោះ នៃការបែកបាក់សាមគ្គី និងចំបាំងរវាងជាតិអែង ទើបបានជា
ព្រះបាទអិន្រ្ទវរ្ម័នទី១ រៀបអោយមានក្បួនខ្នាតក្រិត្យវិន័យក្នុងរង្វង់ក្រកូលក្សត្រ។ ក្រិត្យបញ្ជានោះមានកំនត់ថា
ព្រះមហាក្សត្រ ជាប្រធានធំ លើព្រះរាជវង្សានុវង្សទាំងអស់។ ព្រះរាជវង្សស្ដេច ចែកចេញជាបីខ្សែ៖
១. សំដេចព្រះអុបយោវរាជ មានស្វេទឆ័ត្រ៦ជាន់
២. ព្រះអុបរាជ មានស្វេទឆ័ត្រ៥ជាន់
៣. មាតាព្រះមហាក្សត្រ រឺបុត្រីច្បងព្រះមហាក្សត្រ មានស្វេទឆ័ត្រ ៤ជាន់
ក្រុមក្សត្រទាំងបីជំពូកនេះ សុទ្ធតែមានគ្រូអាចារ្យ នាម៉ឺនមុខមន្រ្ដី ទ័ពទាហានពលសេនា និងទឹកដីទ្រព្យសម្បត្ដិ
ខ្ញុំកំដរទាសាទាសីបរិវារ ដូចគ្នានឹងព្រះរាជា គ្រាន់តែតិចច្រើនជាងគ្នាប៉ុណ្ណោះ។

កូនចៅព្រះមហាក្សត្រ ក្នុងប្រាំដំណស្ថិតនៅក្នុងក្រមខ័ណ្ឌព្រះរាជវង្សដដែល ហើយមានសិទ្ធអំនាចនឹងឡើងគ្រង
រាជសម្បត្ដិ ជាម្ចាស់ផែនដីបាន គឺនៅក្នុងចំនោមព្រះរាជវង្សទាំងប្រាំដំណ រឺ ប្រាំជំនាន់នេះហើយ ដែលព្រាហ្ម
ណ៍ និង នាម៉ឺនមន្រ្ដី ត្រូវជ្រើសរើសតែងតាំងស្ដេច ក្នុងពេលណាដែលព្រះមហាក្សត្រចូលទីវង្គត។ តាមធម្មតា
គេតែងជ្រើសរើស ព្រះអុបរាជអោយឡើងធ្វើជាព្រះមហាក្សត្របន្ដរាជវង្ស។ ម្យ៉ាងទៀត សមាជិកនិមួយៗ រប
ស់ព្រះរាជវង្ស មុននឹងរៀបការ ត្រូវតែមានសេចក្ដីសុខចិត្ដយល់ព្រមអនុញ្ញាត ពីព្រះមហាក្សត្រសិន។

ចំនែកកូនស្ដេច ដែលហួសពីប្រាំដំណ គេហៅថាព្រះវង្ស។ ស្ដេចទាំងនេះ គ្មានសិទ្ធិនឹងទាមទារឡើងធ្វើជាព្រះម
ហាក្សត្រឡើយ។ ដូច្នេះដើម្បីរក្សាអោយមានសិទ្ធិ អាចនឹងឡើងសោយរាជ្យទៅថ្ងៃក្រោយ ស្ដេចព្រះវង្ស ត្រូវ
ស្វះស្វែងរៀបការជាមួយស្ដេចអង្គណា ដែលមិនទាន់អស់សទ្ធិ។ ដោយសារបុព្វហេតុនេះ ទើបបានជាក្នុងចង្កោ
មព្រះរាជវង្សខ្មែរ គេសង្កេតឃើញស្ដេចខ្មែរ ច្រើនតែរៀបការជាមួយបងប្អូនអែង។

ព្រះបាទអិន្រ្ទវរ្ម័នទី១ ជាព្រះមហាក្សត្រមួយអង្គធំកំពូល ក្លាហានខ្លាំងពូកែ ក្នុងចំបាំងព្រះអង្គមិនដែលចាញ់ រឺ ដក
ឃ្លាថយឡើយ សិលាចារឹកនៅព្រះបាទ និង បាគង់ បានសរសេរបន្ដទៀតថា «ព្រះបាទអិន្រ្ទវរ្ម័នទី១ ជាព្រះមហា
ក្សត្រ ដែលប្រកបទៅដោយទសពិធរាជធម៌ ជាទីត្រជាក់ត្រជុំរបស់ប្រជានុរាស្រ្ដ។ ព្រះអង្គមានគុណសម្បត្ដិគ្រប់
យ៉ាងអិតមានខ្វះ ព្រះអង្គមានមហិទ្ធិរិទ្ធិអំនាចបីយ៉ាង ព្រះអង្គអាចយកជ័យជំនះឈ្នះលើរូបព្រះអង្គ ព្រះអង្គមិន
ដែលភ្លេចគោរពបូជាព្រះ ហើយព្រះអង្គបានការពារទឹកដីដូចជាម៉ានូ(១) ដោយស្គាល់ដឹងយល់អ្វីដែលត្រូវធ្វើ
និងអ្វីដែលមិនត្រូវធ្វើ។ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី១ បានចូលទីវង្គតក្នុងគ.ស ៨៨៩ នៅរាជធានី ហរិហរាល័យ។
១ = ម៉ានូ ជាតួអង្គមួយសំខាន់ណាស់ នៅក្នុងព្រាហ្មណ៍សាសនា គឺជាតួអង្គដែលទទួលច្បាប់បញ្ញាតិពីព្រះអាទិ
ទេព យកមកអោយមនុស្សលោកអនុវត្តប្រតិបត្ដិតាម។ ព្រះព្រហ្មណ៍បានបង្កបង្កើតពីពិភពលោក និង ផ្ដល់ជីវិត
ដល់ម៉ានូ ម៉ានូបានទទួលធម្មសាស្រ្ដ ពីព្រះព្រហ្ម។ ហើយបន្ទាប់មក គឺម៉ានូនេះជាអ្នកបង្កើតម៉ានូ និង ព្រាហ្មណ៍
ជាច្រើនទៀត ដើម្បីរៀបចំកសាងពិភពលោក។

គ. ដើមកំនើតការកសាង មហានគរលើកទី១

១. ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ១ (គ.ស. ៨៨៩ – ៩០០)
ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី១ ជាព្រះរាជបុត្ររបស់ព្រះអិន្រ្ទវរ្ម័នទី១។ ព្រះអង្គបានឡើងសោយរាជបន្ដពីបិតាព្រះអង្គ
ក្នុង គ.ស.៨៨៩ នៅទីក្រុងហរិហរាល័យ។ ព្រះអគ្គមហេសីព្រះអង្គព្រះនាមអិន្រ្ទទេវី ដែលជាម្ចាស់ក្សត្រីល្អអែក
មានចំនេះវិជ្ជាខ្ពង់ខ្ពស់ មានប្រាជ្ញាភ្លឺថ្លាមុះមុត ល្បីល្បាញទៅគ្រប់ទិសទីក្នុងព្រះនគរ។
ព្រះរាជគ្រូ និង ទីប្រឹក្សាជាន់ខ្ពស់ព្រះអង្គ មានព្រាហ្មណ៍ព្រះនាម សិវសោមៈ និង វាមសិវៈ ដែលជាចៅរបស់
ព្រាហ្មណ៍សិវតអិវលិយៈ ព្រះរាជគ្រូព្រះបានជ័យវរ្ម័នទី២។

ចំបាំងក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី១
នៅដើមរជ្ជកាលព្រះអង្គ គេកត់សំគាល់ឃើញមាន ការរំជើបរំជួល ចលាចលអសន្ដិសុខ និងចំបាំងបង្កបង្កើតដុត
ឆេះឡើង ដោយក្រុមគ្រួសារព្រះញាតិវង្ស ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៣ ដែលត្រូវខកខានមិនបានទទួលរាជបល្ល័ង្គ ក្រោ
យពេលដែលព្រះមហាក្សត្រអង្គនេះចូលទីវង្គត។ ចំបាំងរាំងជលមានសភាពខ្លាំងក្លាសាហាវអស្ចារ្យ។ កាល
នោះទ័ពព្រះមហាក្សត្រព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី១ ត្រូវទន់ដៃក្រោមការវាយប្រហាររបស់បច្ចាមិត្រ ព្រះរាជាត្រូវស
ត្រូវចោមរោមព័ទ្ធជុំទិស។ ក្នុងគ្រាដ៏សែនអាសន្ននេះ មេទ័ពស្មោះស្ម័គ្រព្រះអង្គពីរនាក់ បាននាំគ្នាសំរេចចិត្ដបូជា
ជីវិត ដោយយករាងកាយទៅរាំងពាំងការពារព្រះអង្គ រងព្រួញដាវលំពែង តែនៅទីបញ្ចប់ ព្រះអង្គបានវាយប្រ
ហារសត្រូវបាក់បែករត់ខ្ចាត់ខ្ចាយបរាជ័យចាញ់អស់។

ព្រះអង្គធ្លាប់ធ្វើសង្គ្រាមច្បាំង ឈ្នះទាំងលើដី ទាំងលើសមុទ្រ បំផ្លាញទូកសំពៅសត្រូវអស់ជាច្រើន ជាពិសេស
ព្រះអង្គបានធ្វើចំបាំងតទល់នឹងនគរចំប៉ា ដេញវាយប្រហារទ័ពចាម ចូលដល់រហូតទីក្រុង ហើយចាប់បានជាឈ្លើ
យ។ បន្ទាប់មក ព្រះអង្គបានតែងតាំងមេទ័ពចាមម្នាក់អោយឡើងសោយរាជនៅទីនោះ។ ប៉ុន្ដែនៅពេលដែល
ព្រះអង្គលើកទ័ពត្រលប់មកនគរ កងទ័ពចាម១២ក្រុមបានរៀបចំរាយអន្ទាក់ ចាំវាយកំទេចទ័ពខ្មែរ ព្រះអង្គបានបើ
កការវាយប្រហារ កំទេចកងទ័ពសត្រូវអស់ជាច្រើនក្រុម ហើយក៏រំលៀកខ្លួនរំដោះចេញផុត ត្រលប់ចូលមហា
នគរវិញ ក្នុងពេលប្រយុទ្ធនឹងទ័ពចាម ប្រសិនបើគ្មានអន្ដរាគមន៍ គ្មានការធ្វើពលិកម្មបូជាជិវិត របស់មេទ័ព និង
ពលសេនា នោះប្រហែលជាព្រះអង្គ ត្រូវរងគ្រោះថ្នាក់ អស់ព្រះជន្មផងក៏មិនដឹង។

ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី១ មិនមែនពូកែតែខាងធ្វើចំបាំងប៉ុណ្ណោះទេ ព្រះអង្គ ក៏ជាក្សត្រមួយពូកែគ្រប់គ្រងរៀបចំក
សាងប្រទេសជាតិទឹកដី និងការពារថែរក្សា ទំនុកបំរុងសាសនាដែរ។

ការកសាង និងស្នាដៃ
រាជធានីយសោធបុរៈ កាលបើបានឡើងគ្រប់គ្រងប្រទេសកម្ពុជាហើយ ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី១ ក៏ចាត់ចែងបញ្ជា
អោយកសាងព្រះរាជធានីថ្មីមួយទៀត ដោយយកភ្នំបាខែងធ្វើជាស្នូលចំកន្ដាល។ ព្រះរាជធានីថ្មីនៃប្រទេសកម្ពុ
ជា មានឈ្មោះថា យសោធបុរៈ ដែលយើងនិយមហៅថា មហានគរ រឺ នគរធំ។

អ្នកស្រាវជ្រាវបរទេស បាននាំគ្នាដាក់ឈ្មោះថា «អង្គរ»។ នេះជាមហានគរ រឺ នគរធំទី១ នៅក្នុងប្រវត្ដិសាស្រ្ដ
ខ្មែរ។ កំពែង គូអូរទឹក ត្រូវបានជីកជុំវិញព្រះរាជធានី ដើម្បីទុកការពារនឹងសត្រូវជិតឆ្ងាយ។ ប្រលាយទឹកជាច្រើន
ជួបជាប់កាត់គ្នាចុះឡើងច្រវាត់ច្រវែង ដូចក្រលាចត្រង្គ ជាផែនការណ៍នយោបាយទី៧ និង ជាមធ្យោបាយមួយ
ក្នុងការដឹកនាំ បញ្ចូលទឹកសំរាប់ប្រកបកសិកម្ម។

ប្រាសាទភ្នំបាខែង បានសង់លើភ្នំបាខែង
អុទ្ទិសថ្វាយព្រះអិសូរ ដោយមានតំកល់លិង្គជា
តំនាងប្រាសាទបាខែង បានសង់នៅលើកំពូលភ្នំ
បាខែងដែលមានកំពស់ប្រមាណជា៦០ម ជុំវិញ
ភ្នំ ព្រះអង្គបានសង់កំផែងមួយរាងបួនជ្រុង ប្រ
វែង ៦៥០ម x ៤៤០ម ឡើងទៅដល់កំពូលភ្នំ
ដែលដើរដោយស្ថានភាពរាបស្មើ ទំហំ១៨០ម x
១២០មព្រះអង្គបានសាងសង់ខឿន៥ថ្នាក់ ហើយ
សង់ប្រាសាទនៅទីនោះ ប្រាសាទតូចៗ នៅលើភ្នំបាខែងមានទាំងអស់១០៩។

បារាយខាងកើតស្ថិតនៅក្នុងលក្ខណនយោបាយទឹក សំរាប់បំរើវិស័យកសិកម្ម ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី១ បានក
សាងជីកឡើង។ បារាយខាងកើតមានប្រវែង ៧០០០ម និងទទឹង៨០០ម អាចផ្ដល់ទឹកបានដល់ទៅ ៣០លានម៉ែ
ត្រត្រីគុណ។ ទំនប់ដីយ៉ាងធំត្រូវបានលើកឡើងព័ទ្ធជុំវិញ សំរាប់ការពារទឹកជំនន់។ ហើយនៅជ្រាំងខាងត្បូងបា
រាយ ព្រះអង្គបានចាត់ចែងអោយសាងព្រះវិហារវត្ដអារាម សំរាប់អ្នកគោរពព្រះវិសនុ ព្រះសិវៈ និង ព្រះពុទ្ធសា
សនា។ ជាមួយគ្នានៅគ្រប់ខេត្ដខ័ណ្ឌនានា ព្រះអង្គបានកសាងអាស្រម ព្រះវិហារ និង វត្ដជាច្រើនទៀតដែរ។

ប្រាសាទលលៃនៅរលួស ជិតប្រាសាទបាគោ និង បាគង់ដែលជាកន្លែងរាជធានីចាស់ក៏បានកសាងដោយ
សារព្រះអង្គដែរ ដើម្បីរំលឹកដល់វិញ្ញាណខន្ធបិតាមាតា និង ជីដូនជីតាខាងម្ដាយព្រះអង្គ

ប្រាសាទព្រះវិហារជាប្រាសាទដែលព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី១ បានកសាងសំរាប់អុទ្ទិសរំលឹកគុណថ្វាយចំពោះ
សិវៈ។ ប្រាសាទព្រះវិហារគេបានសង់ នៅលើកំពូលភ្នំដងរែក លើជ្រាំងភ្នំដែលមានកំពល់៨០ម។ គេអាចឡើង
ទៅតាមផ្លូវជំរាល ដែលមានប្រវែងប្រហែលជា ៨០០ម ការកសាងប្រាសាទព្រះវិហារ មិនបានហើយចប់នៅក្នុង
រាជព្រះអង្គទេ។ ការសាងសង់មានបន្ដទៅទៀត ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទសុរិយាវរ្ម័នទី១ និង ព្រះបាទសុរិយាវរ្ម័នទី
២។ ម្យ៉ាងវិញទៀតយើងសង្កេតឃើញប្រាសាទព្រះវិហារ មានលំនាំ លក្ខណៈដូចគ្នានឹង ប្រាសាទវត្ដភូ។

ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី១ ជាព្រះមហាក្សត្រប្រកបដោយសេចក្ដីក្លាហាន និង ទសពិធរាជធម៌ដែលមានតែមួយគត់
គ្មានអ្វីមកប្រដូចបាន ព្រះអង្គមានចំនេះវិជ្ជា ខ្ពង់ខ្ពស់ជ្រៅជ្រះ។ ហើយព្រះអង្គក៏មិនធ្វេសប្រហែស ក្នុងការគោ
រពបូជាចំពោះសាសនាដែរ សិលាចារឹកខ្មែរនៅ ព្រះបាទ បានសរសេរចារបន្ថែមថា «ក្នុងភពទាំងពីរ ស្ថានកន្ដាល
និង ស្ថានសួគ៌។ មានតែព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី១ (ភពផែនដី) និង ព្រះអិន្រ្ទ (ស្ថានសួគ៌) ទេ ដែលជាអ្នកគ្រប់គ្រង
ការពារ ពោរពេញទៅដោយវីរភាព»។

ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី១ មានបុត្រពីរព្រះអង្គ ព្រះហរស្សវវ្ម័នទី១ និងព្រះអិសានវរ្ម័នទី២។ ព្រះអង្គបានចូលទីវង្គ
តក្នុងគ.ស ៩០០ ព្រះអង្គបានទុកជាមរតក ដល់កូនចៅខ្មែរជំនាន់ក្រោយនូវប្រទេសកម្ពុជាមួយ យ៉ាងខ្លាំងមាំមួន
ដែលពោរពេញទៅដោយការកសាង និង រីកចំរើនលូតលាស់ក្នុងគ្រប់វិស័យ ព្រះអង្គបានផ្ដល់សន្ទុះមួយថ្មី ដល់
មហាអំនាចកម្ពុជា។

Website : www.khmercenter.ch មណ្ឌលវប្បធម៌ខ្មែរនៅប្រទេសស្វីស

បានចុះផ្សាយក្នុង នណាជា "Khmer"?
កម្ពុជាសម័យអង្គរ
•ខែកក្កដា 12, 2008 • បញ្ចេញមតិ

កម្ពុជានាចុងសតវត្សទី៨ ត្រូវស្ថិតនៅក្រោមអានានិគមប្រទេសជ្វាស្ទាវា យ៉ាងតិចណាល់ក៏ជាង ១០ឆ្នាំដែរ។ ចំ
ពោះការរស់នៅ ការគ្រប់គ្រង និង ទិដ្ឋភាពក្នុងនគរ យើងពុំមានអែកសារអ្វីជាសំអាង សំរាប់សិក្សាឡើយ។ តែ
យើងអាចដឹងបានថា ថ្ងៃក្រោយ មានក្សត្រខ្មែរមួយអង្គ ព្រះនាមជ័យវរ្ម័ន បានរៀបចំការតស៊ូ ប្រមូលអ្នកស្នេហា
ជាតិ កទ័ពចេញមកប្រយុទ្ធ រើបំរះរំដោះកម្ពុជាពីអានានិគមជ្វា។ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័ន ជាព្រះមហាក្សត្រខ្មែរមួយ
ដ៏ចំនាន ខ្លាំងពូកែ ក្នុងប្រវត្ដិសាស្រ្ដខ្មែរ ដែលបានកសាងសម័យមហានគរ ហើយដែលបានជំរុញធ្វើអោយកម្ពុជា
មានអានុភាព រៀងរហូតមក។
ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ (៨០២ – ៨៥៤)
គេអាចស្គាល់ប្រវត្ដិសាស្រ្ដរបស់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ ដោយសារសិលាចារឹក ស្ដុកកក់ធំ ដែលអ្នកប្រវត្ដិវិទូខ្មែរ
បានសរសេរចារឆ្លាក់លើថ្ម ២០០ក្រោយរជ្ជកាលព្រះអង្គ។ ក្នុងរាជព្រះអង្គ គេពុំឃើញមានសិលាចារឹកណា
មួយដែលបានសរសេរចារទុកបញ្ជាក់ប្រាប់អំពីការតស៊ូ ព្យាយាមបង្រួបបង្រួមសាមគ្គីជាតិ វាយកំចាត់ខ្មាំង និង
កសាងមាតុភូមិឡើយ។

១. ការតស៊ូរំដោះជាតិ
ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ ត្រូវជាចៅមីងព្រះបាទបុស្សករ័ក្ស បើគិតតាមខ្សែខាងម្ដាយ។ ក្នុងពេលកើតព្រឹត្ដិការណ៍ ពួក
ជ្វាចោរសមុទ្រចូលមកលួចប្លន់ ដុតផ្ទះសំបែង ទីក្រុងសម្ភុបុរៈ ព្រះអង្គព្រមទាំងព្រះញាតិវង្ស ត្រូវពួកខ្មាំងចាប់
យកជាឈ្លើយ នាំយកទៅកោះស្ទាវា។ កាលនោះព្រះអង្គនៅជាកុមារនៅឡើយ។ នៅប្រទេសជ្វា ព្រះអង្គខំ
ប្រឹងរៀនសូត្រគ្រប់មុខវិជ្ជា ទាំងក្នុងសាសនា ទាំងក្នុងរបៀបរៀបចំនគរ ដែលជាមូលដ្ឋានបានជំរុញធ្វើអោយប្រ
ទេសជ្វាក្លាយទៅជាមហាអំនាចមួយក្នុងភូមិភាគអាស៊ីអគ្នេយ៍។

ថ្ងៃមួយក្នុងគ.ស.៨០០ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ ដោយមានពលសេនាអាមាត្យជាទីទុកចិត្ដ ជូនដំនើរផង ក៏លបលួច
ធ្វើដំនើរត្រលប់មកស្រុកខ្មែរវិញ។ ព្រះអង្គបានតាំងទីមូលដ្ឋាននៅខេត្ដក្រចេះ ក្នុងតំបន់ចន្លោះអតីតព្រះរាជធានី
សម្ភុបុរៈ និង ស្រុកត្បូងឃ្មុំ។ កន្លែងនោះមានឈ្មោះថា អិន្រ្ទបុរៈ ដែលគេចាត់ទុកជារាជធានីមួយ ក្នុងរជ្ជកាល
ព្រះអង្គ។ ព្រះអង្គបានពន្យល់បញ្ចុះបញ្ចូលដឹកនាំព្រះញាតិវង្ស នាម៉ឺនមន្រ្ដីមេទ័ព និងស្ដេចដែលធ្លាប់ចំនុះនគរ
ចេនលាទឹកលិច អោយសុខចិត្ដសុខកាយយល់ព្រមរួបរួមកំលាំង វាយកំចាត់ពួកសត្រូវចោរជ្វា។

ក្នុងការតស៊ូរំដោះជាតិពីនឹមប្រទេសជ្វា ព្រះជ័យវរ្ម័នទី២ មានសហការីពូកែចំនានចំនាប់មានវិជ្ជា និងសមត្ថភាព
យ៉ាងខ្ពស់ជ្រៅជ្រះ ជាច្រើនជាជំនួយ។ មេទ័ពដ៏ល្បីល្បាញជាងគេឈ្មោះ ព្រិទ្ធិអិន្រ្ទវរ្ម័ន ដែលបានរំដោះបង្ក្រាប
និង រៀបចំតំបន់ដែលស្ថិតនៅខាងត្បូង ខេត្ដបាត់ដំបង អោយមានសន្ដិសុខ។ ស្នាដៃនេះ ជាកត្ដាមួយយ៉ាងសំខា
ន់ ដែលអនុញ្ញាតផ្ដល់ដល់ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ នូវលទ្ធភាពកសាងព្រះរាជធានី ក្នុងតំបន់បឹងទន្លេសាប ដែលជា
ជង្រុកស្រូវ និង ត្រីសាច់ ហើយលើផ្នែកយុទ្ធសាស្រ្ដវិញ ទីក្រុងកម្ពុជា ក៏ស្ថិតនៅឆ្ងាយពីច្រកចូលរបស់កងទ័ពជ្វា
និង ចាម ដែលតែងឡើងមកតាមដងទន្លេដែរ។ ដូច្នេះហើយ បានជាព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ បោះបង់ភូមិភាគទន្លេ
មេគង្គខាងត្បូង មកតាំងទីរាជធានី នៅខាងជើងបឹងទន្លេសាប។

អ្នកប្រាជ្ញម្នាក់ទៀត ដែលល្បីល្បាញជាងគេ ខាងចំនេះចេះដឹង មានវិជ្ជាខ្ពង់ខ្ពស់ មានប្រាជ្ញាឈ្លាសវៃឈ្មោះ
សិវកអិវលិយៈ។ ក្នុងគ្រប់កាលៈទេសៈ ព្រះអង្គតែងតែនាំអ្នកប្រាជ្ញកំពូលនេះទៅជាមួយជានិច្ច ដើម្បីទុកជាទី
ប្រឹក្សាជាន់ខ្ពស់ សំរាប់ផ្ដោះប្ដូរសាកសួរយោបល់ គ្រប់បញ្ហាដែលទាក់ទងនឹងអាយុជីវិតរបស់ប្រទេសជាតិ។

ប្រវត្ដិតស៊ូរបស់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ និង ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរជំនាន់នោះ គេពុំបានដឹងអ្វីជាពិតប្រាកដទេ។ តែយើង
អាចប៉ាន់ស្មានបានថា ការតស៊ូរំដោះជាតិក្នុងគ្រានោះ មានភាពខ្លាំងក្លាធ្ងន់ពិបាកណាស់ ជាពិសេសនៅចំពោះ
មុខខ្មាំងជ្វា ដែលកំពុងមានកំលាំង។ ប្រហែលជាមកអំពីបញ្ហាស្ថិរភាព សន្ដិសុខ និង បុព្វហេតុដូច្នេះហើយ ទើប
បានជាព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ បានលើក បានរើទីក្រុងជាច្រើនដំនាក់។ ព្រះរាជធានីទាំងនេះមាន កុឌិ ដែលស្ថិត
នៅក្នុងរង្វង់តំបន់ប្រាសាទបន្ទាយក្ដី ផ្នែកខាងជើងក្នុងខេត្ដសៀមរាប អមរិន្រ្ទបុរៈ ដែលអ្នកប្រវត្ដិវិទូប៉ាន់ស្មានថា
នៅក្នុងតំបន់បន្ទាយឆ្មារ ក្នុងខេត្ដបាត់ដំបង ហរិហរាល័យ ដែលស្ថិតនៅតំបន់រលួស ក្នុងខេត្ដសៀមរាប និងមហិ
ន្រ្ទបរពត ដែលជាភ្នំគូលែន ស្ថិតក្នុងខេត្ដសៀមរាបដដែល។

២. ការប្រកាសអែករាជភាពកម្ពុជា
គឺនៅលើភ្នំគូលែន រឺព្រះរាជធានីមហិន្រ្ទបរពត ក្នុងគ.ស ៨០២ ដែលព្រះមហាក្សត្រខ្មែរព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២
បានប្រកាសអែករាជភាពកម្ពុជា ចេញពីក្រញាំអានានិគមស្ដេចជ្វាស្ទាវា។
ប្រវត្ដិរំដោះ និង ប្រកាសអែករាជភាពកម្ពុជា ត្រូវបានបុព្វបុរសខ្មែរ សរសេរឆ្លាក់ចារលើផ្ទាំងសិលា ក្នុងគ.ស
១០៥២ ដែលគេដាក់ឈ្មោះថា សិលាចារឹកស្ដុកកក់ធំ។ សិលាចារឹកនេះគេបានរកឃើញនៅក្នុងប្រាសាទស្ដុកកក់
ធំ ដែលស្ថិនៅខាងជើងឆៀងខាងលិច ចំងាយប្រមាណ២៥ គីឡូម៉ែត្រពីទីប្រជុំជន ស៊ីសុផុន ខេត្ដបាត់ដំបង(សព្វ
ថ្ងៃបន្ទាយមានជ័យ) ។ បច្ចុប្បន្ន សិលាចារឹកស្ដុកកក់ធំ ត្រូវគេយកទៅតំកល់ទុកនៅសារមន្ទីរសៀមបាងកក។ តា
មរយៈសិលាចារឹកស្ដុកកក់ធំ យើងអាចឃើញស្គាល់ យល់ និង ដឹងអំពីប្រវត្ដិសាស្រ្ដ វប្បធម៌ អរិយធម៌ខ្មែរមួយ
ផ្នែកធំ ក្នុងសម័យអង្គរ។

ដើម្បីអោយអែករាជភាពកម្ពុជា មានអិទ្ធិពលជ្រួតជ្រាបគ្រប់ទិសទី ទាំងក្នុងគ្រប់ស្រទាប់ជាន់ថ្នាក់ប្រជាជន ទាំង
ទៅលើប្រទេសជិតឆ្ងាយ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័ន បានរៀបចំបង្កើតធ្វើអោយមានពីធីបុណ្យសាសនា យ៉ាងអុត្តុង្គអុត្ដមធំ
អុលារឹក នៅភ្នំគូលែន។ ព្រះអង្គបាននិមន្ដព្រាហ្មណ៍មួយអង្គព្រះនាម ហិរនិយធម្ម គង់នៅអាស្រមជនបទ ហើ
យដែលចេះគ្រប់មុខវិជ្ជាសីលសាស្រ្ដ មន្ដអាគម គាថា អោយមកចំរើនរៀបចំពិធីបុណ្យ គោរពបូជាព្រហ្មញ្ញសា
សនា ទៅតាមតំរាក្បួនទ្រឹស្ដីទេវរាជ។

ព្រាហ្មណ៍ ព្រះគ្រូហិរនិយធម្ម បានបង្ហាត់បង្រៀនសាស្រ្ដទាំងបួនក្នុងគម្ពីរព្រះអិសូរ ដល់ព្រាហ្មណ៍ សិវកអិវលិ
យៈ ទីប្រឹក្សាជំនិតព្រះមហាក្សត្រ ដើម្បីអោយចេះចងចាំ ក្បួនវិធីរៀបចំធ្វើសក្ការបូជាគោរពទេវរាជ។ ធម៌ទាំង
នេះ ពួកព្រាហ្មណ៍ត្រូវរៀនសូត្រស្វាធ្យាយ និង ត្រូវរៀបចំធ្វើពិធីផ្សេងៗ ដើម្បីកំចាត់សត្រូវ ដើម្បីប្រកាសតាំង
ខ្លួនជាអ្នកជា មានអែករាជភាព មានអិស្សរភាព និង បួងសួងសុំអោយមាននូវសេចក្ដីចំរុងចំរើនសំបូរសប្បាយ
ដល់ប្រជាជាតិ។ គឺអាចជាទ្រឹស្ដី ជាក្បួនតំរាគម្ពីរសំរាប់រៀបចំកសាងនគរ អោយមានអែកភាព ខ្លាំងពូកែល្អ។ ជា
គុណបំនាច់ដល់ព្រាហ្មណ៍ សិវកអិវលិយៈ ព្រះមហាក្សត្របានសច្ចាប្រគល់សិទ្ធិផ្ដាច់មុខដល់គ្រួសារព្រាហ្មណ៍ ត
ពូជពីជំនាន់មួយទៅជំនាន់មួយ ជាលំដាប់លំដោយ តាមត្រកូលខាងម្ដាយ អោយមានឋានៈជាអ្នកទទួលបន្ទុក
រៀបចំពិធីបូជាទេវរាជ តទៅអនាគត។ ដូច្នេះហើយបានជាយើងឃើញមានក្រុមព្រាហ្មណ៍បារគូ បុរោហិត នៅ
ជិតជាប់ព្រះមហាក្សត្រ ដើម្បីជាសាក្ខីភាពនៃការគោរពប្រពៃនី។ តែក្រុមព្រាហ្មបុរោហិត ដែលមានពូជពង្សចុះ
មកពីព្រាហ្មណ៍ សិវកអិវលិយៈ ប្រហែលជាផុតពូជក្នុងសម័យស្ដេចត្រសក់ផ្អែម។ ពីព្រោះស្ដេចអង្គនេះ គ្មាន
បញ្ចក្សត្រ គ្មានព្រះខ័នរាជ គ្មានអ្វីសំគាល់ជាស្ដេចពេញគ្រប់លក្ខណៈ តាមច្បាប់ក្រិត្យក្រមវិន័យខ្មែរឡើយ(១)។
អែពិធីធ្វើសក្ការបូជាទេវរាជ ត្រូវបានព្រះមហាក្សត្រខ្មែរជំនាន់ក្រោយ គោរពប្រតិបត្ដិ អនុវត្ដធ្វើតាមរហូតមក
ដល់សព្វថ្ងៃ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះព្រាហ្មណ៍ សិវកអិវលិយៈ បានទទួលឋានៈជាព្រះរាជគ្រូរបស់ព្រះមហាក្សត្រ។
១ = ពូជពង្សវង្សត្រកូល ព្រាហ្មណ៍ សិវកអិវលិយៈ ប្រហែលជាត្រូវផុតរលត់អស់លែងមាន ក្នុងសម័យព្រឹត្ដិការ
ណ៍តាត្រសក់ផ្អែមដន្ដើមរាជ្យ ដែលបានកាប់សំលាប់បំផ្លាញអ្វីជាព្រហ្មញ្ញសាសនា។ ដូច្នេះហើយ ទើបស្ដេចត្រ
សក់ផ្អែម បញ្ជាអោយបង្កើតព្រាហ្មបុរោហិត និង បញ្ជក្សត្រសំរាប់តំនាងរាជបល្ល័ង្គ។

ក្នុងការគោរពបូជាទេវរាជ គេយក លិង្គ មកធ្វើជាតំនាង។ លិង្គនេះ គេយកទៅតំកល់ទុកលើភ្នំមួយយ៉ាងខ្ពស់
ដែលជាតំនាងភ្នំព្រះសុមេរុ។ អែភ្នំដែលតំនាងភ្នំព្រះសុមេរុ គឺភ្នំគូលែន។ ដូច្នេះហើយបានជាព្រះបាទជ័យវរ្ម័ន
ទី២ បានប្រារព្ធពិធីគោរពបូជាទេវរាជ និង យកលិង្គទៅតំកល់នៅទីនោះ។ លិង្គជាតំនាងព្រះអិសូរ ជាតំនាងការ
កកើត។ អែកក្នុងការគោរពទេវរាជ លិង្គជាតំនាងព្រះមហាក្សត្រ ដែលមានភារកិច្ចការពារគ្របដន្ដប់ប្រជាជាតិ
ទាំងតាមផ្លូវចិត្ដ ទាំងតាមផ្លូវកាយ លិង្គតំនាងទេវរាជ គេអាចលើកផ្លាស់ប្ដូរទីកន្លែងបាន ទៅតាមកាលៈទេសៈ។

ដោយសារពិធីសក្ការបូជាទេវរាជ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ អាចប្រកាសតាំងខ្លួនជាស្ដេចអាទិទេព Dieu Roi មាន
តេជៈបានរមីដូចទេវរាជ មិនចាញ់ស្ដេចជ្វានៅកោះស្ទាវាឡើយ។ ដែលជាលក្ខណៈបញ្ជាក់អំពីអែករាជភាពពិត
ប្រាកដរបស់កម្ពុជា។

៣. ទ្រឹស្ដីទេវរាជ
អ្នកប្រវត្ដិវិទូ និង អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីប្រវត្ដិសាស្រ្ដខ្មែរ តែងតែនាំគ្នានិយមមូលមតិជឿយល់ថា ការគោរពបូ
ជា ទេវរាជ ជាការវិវត្ដន៍នៃព្រហ្មញ្ញសាសនា ក្នុងសម័យព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ គេយល់ថា ដើម្បីអាងប្រកាសខ្លន
ជាស្ដេចពេញសិទ្ធិ ដើម្បីបញ្ចេញបង្ហាញអិទ្ធិពលមហិទ្ធិរិទ្ធិ អោយប្រជានុរាស្រ្ដកោដខ្លាចគោរពទទួលស្គាល់ ដើម្បី
បញ្ជាក់ភាពអែករាជរបស់កម្ពុជា ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ ត្រូវតែរៀបចំធ្វើពិធីសាសនា នៅភ្នំគូលែន។ គឺព្រះអង្គ
បានតាំងខ្លួនជាព្រះមហាក្សត្រផង ជាអាទិទេពផង។

ទ្រឹស្ដីនេះសមហេតុផល ត្រឹមត្រូវណាស់។ តែបើយើងយកទ្រឹស្ដីទេវរាជ ដោយសំអាងទៅលើ សិលាចារឹកស្ដុក
កក់ធំ មកសិក្សារិះគិតពិចារណា អោយបានវែងឆ្ងាយបន្ដិច ជំនឿ និង ការគោរពទេវរាជ មិនមែនកំរិតឈប់ចប់
ត្រឹមតែលើសាសនា និង លើរូបព្រះមហាក្សត្រប៉ុណ្ណោះនោះទេ ថ្ងៃធ្វើពិធីបុណ្យសក្ការបូជាគោរពថ្វាយចំពោះ
ព្រះទេវរាជ នៅភ្នំគូលែន ក្នុងគ.ស ៨០២ អាចចាត់ទុកជាទិវាខ្មែរអែករាជ្យ រំដោះចាកផុតពីអានានិគមជ្វាកោះ
ស្ទាវា និង ក៏ជាថ្ងៃដែលខ្មែរបានប្រកាសអនុវត្ដ គោរព ទ្រឹស្ដីគោលការណ៍នយោបាយថ្មី សំរាប់កសាងប្រទេស
ជាតិដែរ។
ទេវរាជ ជាឈ្មោះគម្ពីរក្បួនខ្នាតទ្រឹស្ដីនយោបាយខ្មែរ សំរាប់រៀបចំគ្រប់គ្រងប្រទេសជាតិ

ការបែងចែកអំនាច
សាសនា ដែលតំនាងទៅដោយព្រាហ្មណ៍ គ្រាន់តែជាមូលដ្ឋាន សំរាប់ប្រមូលផ្ដុំប្រជានុរាស្រ្ដ និង ជាប្រភពសំ
រាប់បង្កើតបញ្ចេញច្បាប់ ទ្រឹស្ដីគោលគំនិតនយោបាយប៉ុណ្ណោះ។ អែព្រះមហាក្សត្រ ដែលជាទេវរាជ ជាអ្នកយក
ច្បាប់ យកគោលគំនិត ទ្រឹស្ដីនយោបាយទាំងនោះមកអនុវត្ដប្រតិបត្ដិ។ បើយើងយកមកនិយាយ និង ប្រើតាមភា
សាទំនើបថ្មីបច្ចុប្បន្ន ក្រុមព្រាហ្មណ៍បរោហិតដែលជាដំនាងដោយព្រាហ្មណ៍ សិវកអិវលិយៈ ជាអ្នកធ្វើច្បាប់ រឺជា
រដ្ឋសភា។ ចំនែកព្រះមហាក្សត្រវិញ ព្រះអង្គមិនធ្វើច្បាប់ទេ។ ព្រះអង្គជាអ្នកគោរព និង អនុវត្ដធ្វើតាម សេចក្ដី
បញ្ញាតិរបស់ច្បាប់។ ព្រះមហាក្សត្រស្ថិតនៅក្រោមអំនាចច្បាប់។ ព្រះអង្គជាដំនាងអំនាចនិតិប្រតិបត្ដិ ដូច្នេះ ក្នុង
ការរៀបចំគ្រប់គ្រងប្រទេសកម្ពុជា អ្នកដឹកនាំ រឺអ្នកនយោបាយខ្មែរជំនាន់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ បានបែកចែកអំនា
ចជា២ និតិបញ្ញាតិ និង និតិប្រតិបត្ដិ របៀបបែងចែកអំនាចត្រូវបានព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ធ្វើសច្ចាប្រនិធានថា គោ
រពអនុវត្ដធ្វើ តាមរៀងរហូតទៅអនាគត នេះគឺជាមូលដ្ឋាន និង ជាគ្រិះនគរខ្មែរ។

ការរៀបចំស្ថានប័នជាតិ
ការបែងចែកអំនាច នាំមកនូវការរៀបចំស្ថាប័ន។ ស្ថាប័ននេះមានទាក់ទងទៅនឹងការកំនត់មុខងារកិច្ចការរបស់
ក្រុមព្រាហ្មណ៍បុរោហិត និង ព្រះមហាក្សត្រ។ ក្រុមព្រាហ្មណ៍ មានភារកិច្ចក្នុងការគោរពរៀបចំធ្វើពិធីបុណ្យអោ
យបានត្រឹមត្រូវ ទៅតាមច្បាប់វិន័យ។ ព្រាហ្មណ៍ក៏ត្រូវត្រួតពិនិត្យត្រួតត្រាការអនុវត្ដិទាំងនោះដែរ។ ហើយករណី
យកិច្ចដ៏ធំមួយទៀតរបស់ព្រាហ្មណ៍ គឺការអប់រំបង្ហាត់បង្រៀនព្រះរាជវង្សានុវង្ស និង ផ្ដល់យោបល់គោលគំនិត
ល្អៗដល់ព្រះមហាក្សត្រ រួមសេចក្ដីមក ក្រុមព្រាហ្មណ៍ ជាអ្នកថែរក្សារការពារ ច្បាប់វិន័យក្រិតក្រមក្បួនខ្នាតគម្ពីរ
របស់ខ្មែរ។ ទិដ្ឋភាពត្រង់នេះ សិលាចារឹកស្ដុកកក់ធំបានបញ្ជាក់ច្បាស់ណាស់។ រីស្ថាប័ន ដែលជាប់ទៅនឹងព្រះម
ហាក្សត្រ រឺអំនាចនិតិប្រតិបត្ដិ យើងឃើញមានការបង្កើតក្រុមនាម៉ឺនមន្រ្ដី ការរៀបចំសង្គម ការបែងចែករៀបចំ
ទឹកដីភូមិស្រុក និង ការបែងចែកធនធាន។

ការស្ថាបនាជាតិ
ក្នុងទ្រឹស្ដីទេវរាជ ក្នុងសិលាចារឹកស្ដុកកក់ធំ ពាក្យស្ថាបនា ជាពាក្យដែលសំខាន់ មានតំលៃ និង អត្ថន័យធ្ងន់ធំទូលំ
ទូលាយជាងគេ។ ពាក្យស្ថាបនាជាគន្លិះធំ ក្នុងទិសដៅនយោបាយកសាងជាតិរបស់ខ្មែរ។ អ្នកដឹកនាំខ្មែរត្រូវស្ថាប
នា ធ្វើម្ដេចអោយប្រទេសជាតិចំរុងចំរើន អោយពលរដ្ឋមានបាន សំបូរសប្បាយ ចាកផុតទុរគតក្រីក្រតោកយាក
ព្រាត់ប្រាសក្រុមញាតិគ្រួសារ។

ការបែងចែកអំនាច រៀបចំស្ថាប័នដាក់តាមគោលការណ៍នយោបាយថ្មី អោយសមស្របស៊ីសង្វាក់ ប្រទាក់ប្រទង
ប្រទាញគ្នាទៅវិញទៅមក ត្រូវធ្វើឡើង ក្នុងគោលបំនងស្ថាបនាកសាងជាតិ។ ការកសាងសង់ទាំងនេះ មិនមែន
អនុវត្ដ ដោយមិនបានគិតគូរល្អល្អិតល្អន់នោះទេ។ គេក៏មិនមែនធ្វើអោយឃើញ ចេញមានតែរូបរាង ទុកសំរាប់
បង្អួតអោយគេកោតសរសើរឡើយ។

ការស្ថាបនានេះ ស្ថិតនៅលើការកាប់គាស់ឆ្ការព្រៃទឹកដីថ្មី អោយក្លាយទៅជាស្រែចំការ ជាស្រុកភូមិថ្មី សំរាប់
បង្កបង្កើតភោគផលសម្បត្ដិសង្គមជាតិ។ មុននឹងបានសំរេចជោគជ័យតាមការគ្រោងព្រះមហាក្សត្រ និង អ្នកដឹក
នាំខ្មែរ បានជួយអុបត្ថម្ភប្រជាពលរដ្ឋ ដោយមានចែកទឹកចែកដី ទ្រព្យធនធាន សត្វពាហនៈគោក្របី ប្រដាប់ប្រ
ដារអុបករណ៍កសិកម្ម និង ខ្ញុំកំដរទាសាទាសី។ សក្ខីភាពនេះ អាចបង្ហាញព្រះមហាក្សត្រ និង អ្នកដឹកនាំជាតិខ្មែរ
យល់អំពីជំរៅសេដ្ឋកិច្ច ដែលផ្អែកទាំងស្រុងទៅលើកសិកម្ម។ ដូច្នេះកំលាំងនគរ ស្ថិតនៅលើកសិកម្ម។អែការស្ថា
បនាជាតិស្ថិតនៅលើការស្ថាបនាកសិកម្ម។ ហើយការបែងចែកទឹកដីភូមិស្រុក ការជួយអុបត្ថម្ភ និងបញ្ជូនប្រជា
ពលរដ្ឋអោយទៅកាន់កាប់ រស់នៅលើទឹកដីថ្មី ក៏ជានយោបាយមួយយ៉ាងល្អដែរ ក្នុងការថែរក្សាការពារជាតិមាតុ
ភូមិ។

ការកសាង និងស្នាដៃ
ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ ទោះបីជាព្រះអង្គ មានបេសកកម្មធំត្រូវរំដោះជាតិក៏ដោយ ក៏ព្រះអង្គយកចិត្ដទុកដាក់ ខំរិះ
គិតរកមធ្យោបាយ រៀបចំទីក្រុងអោយបាននឹងន មានស្ថិរភាព និងមានការរីចំរើនដែរ។ ដូច្នេះហើយ បានជា
ព្រះអង្គរុះរើ លើកព្រះរាជធានីចុះឡើងៗ តែព្រះរាជធានីរបស់ព្រះអង្គស្ថិតនៅជានិច្ច តែក្នុងរង្វង់តំបន់បឹងទន្ល
សាប។ ដែលជាការចាប់ផ្ដើមកំនត់ទីតាំងព្រះរាជធានីនគរធំ រឺ មហានគរ ទៅក្នុងអនាគតកាល។

ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ គេពុំសូវឃើញមានការកសាងប្រាង្គប្រាសាទធំៗទេ។ អែទីក្រុងព្រះរាជធានីផ្សេ
ងៗ ដែលព្រះអង្គបានទៅតាំងទី ក៏មិនបានទុកនូវសំនៅអ្វីជាធំដុំ មានជាប់មកដល់បច្ចុប្បន្នដែរ។ ពីព្រោះសំនង់
ទាំងនោះធ្វើអំពីឈើ រឺសំភារៈមិនសូវជាមាំមួន បុព្វហេតុនេះគឺបន្ដាលមកពីស្រុកមានសង្គ្រាម ព្រះអង្គគិតខំប្រឹ
ងតែរៀបចំការតស៊ូ រំដោះជាតិពីអានានិគមជ្វាស្ទាវា។ ម្យ៉ាងទៀត សន្ដិសុខក៏ពុំទាន់មានជាស្ថាពរក្នុងនគរដែរ។

ប្រាសាទដែលសង់ក្នុងរាជព្រះអង្គមានជាអាទិ ៖
– ប្រាសាទរំចែង ត្រូបានកសាងនៅភ្នំកូលែន ក្នុគ្រាដែលព្រះរាជធានីបានរើទៅតាំងនៅទីនោះ។
– ប្រាសាទអកយំ ដែលស្ថិតនៅម្ដុំបារាយខាងលិច ត្រូវបានកសាងដោយអិដ្ឋ។
ប្រាសាទទាំងនេះ មានរូបទំហំតូចមែន តែគេអាចកត់ទុកជាយុគថ្មីមួយរបស់ខ្មែរក្នុងវិស័យលិល្បៈ និង សាងសង់
ប្រាសាទ។ យើងបានឃើញប្រាសាទខ្មែរជំនាន់ក្រោយជាច្រើនកសាងទៅតាមលំនាំប្រាសាទរំចែងនិងអកយំ។

ប្រាសាទអកអកយំមើលពីខាងត្បូង

ក្រោយដែលបានទៅតាំងរាជធានីនៅភ្នំគូលែន រឺមហិន្រ្ទបរពត ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ បានយាងត្រលប់មកគង់នៅ
អែរលួស ទីក្រុងចាស់ ហរិហរាល័យ ព្រះអង្គបានចូលទីវង្គតនៅទីក្រុងនេះ ក្នុងគ.ស ៨៥៤ ក្នុងព្រះជន្មប្រហែល
៩០វស្សាព្រះអង្គជាព្រះមហាក្សត្រខ្មែរយ៉ាងធំមួយព្រះអង្គ នៅក្នុងប្រវត្ដិព្រះអង្គបានរំដោះជាតិពីនឹមជ្វា ព្រះអង្គ
បានបង្រួបបង្រួមប្រទេសកម្ពុជាអោយមានអែកភាព ហើយព្រះអង្គក៏ជាក្សត្រខ្មែរដែលបានស្ថាបនា កសាងទឹក
ដីខ្មែរអោយធំធាត់មានកិត្យានុភាព ជាមហានគរដែរ។ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ ព្រះអង្គជាព្រះមហាក្សត្រមួយអង្គ
ខ្លាំងពូកែ អង់អាចក្លាហាន ព្យាយាមតស៊ូ មានចិត្ដអំនត់ មានចំនេះវិជ្ជាជ្រៅជ្រះ មានប្រាជ្ញាភ្លឺថ្លាវាងវៃ ដែលបាន
ធ្វើពលិកម្មគ្រប់បែបយ៉ាងដើម្បីស្រុកខ្មែរ និងកូនចៅជំនាន់ក្រោយ។ការរីកចំរើននៃអិទ្ធិពលខ្មែរ
http://abcambodia.wordpress.com/page/3/
Website : www.khmercenter.ch មណ្ឌលវប្បធម៌ខ្មែរនៅប្រទេសស្វីស
Continue Reading...
 
ឡើងទៅខាងលើទំព័រ ចុះទៅខាងក្រោមទំព័រ