រឿងហង្សនិងក្ងោក

នៅក្នុងកបូរទ្វីប មានស្រះមួយឈ្មោះបទមកេលិ។ នៅក្នុងស្រះនោះមានរាជហង្សមួយឈ្មោះហិរណ្យគភ៌អាស្រ័យ
នៅ។ បក្សីជលចរទាំងអស់ព្រមព្រៀងគ្នាអភិសេកហិរណ្យគភ៌ លើកអោយធ្វើជាស្ដេចបក្សី ព្រោះថា៖

២ - បើមិនមានព្រះនរបតីជាអ្នកគ្រប់គ្រងដឹកនាំដោយប្រពៃទេ ប្រជាជនទុកដូចនាវាមិនមានអ្នកកាន់ចង្កូត នឹងវង្វេង
លិចលង់ក្នុងជលធី។

៣ - ព្រះនរបតីគ្រប់គ្រងរក្សានូវប្រជាជន ប្រជាជនធ្វើអោយចំរើនព្រះនរបតី ការគ្រប់គ្រងរក្សាប្រសើរជាងសេច
ក្ដីចំរើន បើមិនមានការគ្រប់គ្រងរក្សាសេចក្ដីចំរើននោះទេ សេចក្ដីចំរើននឹងត្រលប់វិនាសអន្ដរាយបាត់បង់ទៅវិញ។

ក្នុងថ្ងៃមួយ រាជហង្សកំពុងសំរាកកាយលើបល្ល័ង្គឈូកដ៏ពិសាល មានបរិពារចោមរោមកលហ្វៅត្រៀបត្រា។ កាល
នោះកុកឈ្មោះទិឃ៌មុខត្រលប់មកដល់ពីបរទេស ចូលទៅជិតហើយអង្គុយប្រណម្យ។ រាជហង្សសួរថា «ហៃទីឃ៌
មុខ! អ្នកទើបមកដល់ពីបរទេស ចូរនិយាយរឿងអ្វីប្លែកអោយយើងស្ដាប់បន្ដិចមើល!.»។ កុក ឆ្លើយប្រាប់ថា «ទេវ!
មានរឿងប្លែកចំលែកធំណាស់ ព្រោះហេតុនោះទើបខ្ញុំវិលត្រលប់ ដោយរហ័សដើម្បីជំរាបដំណឹងនេះ នៅក្នុងជម្ពូ
ទ្វីបមានបព៌តមួយឈ្មោះវនធយ ជាទីអាស្រ័យនៅនៃក្ងោកជាបក្សីថលចរឈ្មោះចិត្រពណ៌។ កាលខ្ញុំហើរត្រាច់ស្វះ
ស្វែងរកចំណីអាហារនៅក្នុងព្រៃភ្លើងឆេះមួយកន្លែង ខ្ញុំបាទបានជួបនឹងបរិវាស្ដេចក្ងោកនោះ។ បរិវារស្ដេចក្ងោកសួរ
ខ្ញុំបាទថាៈ «អ្នកជាអ្វី? អ្នកមានការអ្វី? ទៅណាបានជាមកកាន់ទីនេះ?» ពេលនោះ ខ្ញុំបាទឆ្លើយប្រាប់ទៅវិញថាៈ «ខ្ញុំ
ជាបរិវាររាជហង្ស ឈ្មោះហិរណ្យគភ៌ ជាស្ដេចចក្រពត្រាធិរាជនៃកបូរទ្វីប ខ្ញុំមកនេះដើម្បីដើរមើលក្រុងនៃនានាប្រ
ទេសទាំងឡាយ»។ បក្សីជាបរិវារស្ដេចក្ងោកបានស្ដាប់ពាក្យខ្ញុំបាទហើយសួរតទៅទៀតថា «ចុះប្រទេសទាំងពីរនេះ
គឺប្រទេសអ្នកនិងប្រទេសខ្ញុំ ប្រទេសណាគ្រាន់បើជាងប្រទេសណា? ស្ដេចណាគ្រាន់បើជាងស្ដេចណា?»។ ខ្ញុំបាទ
ឆ្លើយប្រាប់ថាៈ «អា៎! ដូចម្ដេចក៏ហ៊ានសួរដូច្នេះ? ផ្សេងខុសគ្នាធំណាស់! ប្រទេសស្ដេចខ្ញុំ ល្អហើយធំណាស់ផង ព្រោះ
កបូរទ្វីបទុកដូចជាស្ថានសួគ៌ រាជហង្សទុកដូចជាព្រះអិន្រ្ទាធិរាជ ជាស្ដេចឋានសួគ៌ទីពីរ អ្នកទាំងឡាយនៅក្នុងទីនេះ
ដ៏ក្រៀមក្រោះអិតជីជាតិ មានតែដីភ្លើងឆេះរលីងធេង ហេងហោងយ៉ាងនេះនៅម្ដេចកើត? មក! ចូរទៅនៅក្នុងប្រ
ទេសយើងជាមួយយើងទៅ»។ បក្សីបរិវារស្ដេចក្ងោកបានលឺពាក្យខ្ញុំបាទហើយទាំងអស់គ្នាក៏ក្រេវក្រោធច្រលោត
ខឹងក្រៃលែង ព្រោះថា៖

៤ - ការអោយភុជង្គនាគផឹកទឹកដោះ បានតែនាំអោយចំរើនពិសកាចបន្ថែមឡើងទៀតតែប៉ុណ្ណោះ អុបទេសដែល
គេអោយដល់មនុស្សល្ងង់ខ្លៅក្រេវក្រោធច្រើន មិនបានសេចក្ដីស្ងប់ទេ បានតែក្រោធថែមទៀត។

៥ - មានតែអ្នកប្រាជ្ញទេបុគ្គលគប្បីអោយអុបទេសបាន អែមនុស្សល្ងង់ក្នុងកាលណាក៏ដោយ បុគ្គលមិនគប្បីអោយ
អុបទេសឡើយ សត្វបក្សីកាលអោយអុបទេសដល់ស្វាល្ងង់ ត្រូវស្វាបោចរោចសំបុកចោលហិនហោចអស់។ រាជ
ហង្សសួរថា ចុះរឿងនោះដូចម្ដេច?។ កុកទីឃ៌មុខនិយាយរឿងរ៉ាវនោះប្រាប់ថា៖

ស្រីហិតោបទេស
1សន្ដិភាព
2រឿងក្អែក អណ្ដើក និង កណ្ដុរ
3រឿងសុន្ទៈ និងអុបសុន្ទៈ
4រឿងព្រាហ្មណ៍វាយបំបែកក្រឡ
5រឿងកុកនិងក្ដាម
6រឿងត្មាត ឆ្មា និង បក្សី
7រឿងប្រើស ចចក និងក្អែក
8រឿងដំរីនិងទន្សាយ
9រឿងលាពាក់ស្បែកខ្លា
10រឿងបក្សីនិងស្វា
11រឿងហង្សនិងក្ងោក
12រឿងព្រាន ប្រើស ពស់ និង ចចក
13រឿងជាងរថ ភរិយា និងសហាយ
14រឿងគោអុសក ចចកពីរ និសត្វសីហៈ
15រឿងពានរនិងសសរ
16រឿងលានិងឆ្កែ
17រឿងសីហៈនិងឆ្មា
18រឿងស្រ្តីពេស្យានិងគង
19រឿងបរញ្វជកកន្ទប៌កេតុ
20រឿងភរិយាគោបាល និងសាយហាយពីរនាក់
21រឿងចចកនីលពណ៌
22រឿងព្រាហ្មណ៍ និងអ្នកលេង
23រឿងជាងកោរកាត់ល្មោភ
24រឿងពស់ និងកង្កែប
25រឿងព្រាហ្មណ៍និងស្ការ